Rząd chce znieść ważny przywilej! Nauczyciele grożą: „Na pewno nikt tego nie chce"

• Koalicja CDU, CSU i SPD proponuje zniesienie statusu urzędnika państwowego dla nauczycieli i włączenie ich do powszechnego systemu emerytalnego
• Stefan Düll, prezes Niemieckiego Związku Nauczycieli, zapowiada strajki i ostrzega przed odpływem kadry pedagogicznej z zawodu
• Emerytura urzędnicza wynosi średnio trzykrotnie więcej niż zwykła renta, co wywołuje debatę o sprawiedliwości społecznej
• Reforma może zagrozić jakości edukacji i neutralności politycznej w niemieckich szkołach

Status urzędnika państwowego nauczycieli pod ostrzałem rządu Merza

Gabinet Friedricha Merza przygotowuje fundamentalną przebudowę systemu zatrudniania nauczycieli w Niemczech. Plany obejmują dwa kluczowe elementy: rezygnację z nadawania statusu urzędnika państwowego nowo zatrudnianym pedagogom oraz włączenie wszystkich nauczycieli do powszechnego systemu emerytalnego. Zmiana ta dotyczyłaby setek tysięcy pracowników oświaty w całych Niemczech.

Propozycja rządu zakłada ograniczenie statusu urzędniczego wyłącznie do funkcji stricte hoheitarnych - policji, straży pożarnej i urzędników skarbowych. Nauczyciele mieliby stracić ten przywilej i zostać zatrudnieni na podstawie standardowych umów o pracę.

Związek nauczycieli grozi strajkami i ostrzega przed konsekwencjami

Stefan Düll, nauczyciel z Bawarii i prezes Niemieckiego Związku Nauczycieli, stanowczo sprzeciwia się planom rządu. W wywiadzie dla Frankfurter Rundschau zapowiedział, że w razie utraty statusu urzędniczego będzie „strajkował dla lepszego układu zbiorowego", który zapewni takie same świadczenia jak obecny system.

Düll argumentuje, że edukacja dzieci to zadanie o charakterze państwowym, wymagające szczególnego nadzoru. Nauczyciele decydują o dopuszczeniu młodzieży do egzaminów, przyznają kwalifikacje do dalszej nauki i studiów. Według szefa związku, tylko status urzędniczy gwarantuje odpowiednią kontrolę państwa nad tymi procesami.

Wymagania wobec nauczycieli rosną, atrakcyjność zawodu spada

Prezes związku podkreśla, że zawód nauczyciela staje się coraz bardziej wymagający. Pedagodzy muszą obecnie radzić sobie z inkluzją uczniów ze specjalnymi potrzebami, prowadzić edukację demokratyczną i przeciwdziałać ekstremizmom. Do ich obowiązków należy także profilaktyka zdrowotna, przeciwdziałanie narkomanii oraz pomoc uczniom z depresją i zaburzeniami odżywiania.

Niemiecki nauczyciel pracuje obecnie 39-40 godzin tygodniowo, z czego 20-22 godziny to zajęcia bezpośrednio z uczniami, włącznie z dyżurami na przerwach. Pozostały czas to płatne godziny na przygotowanie do lekcji, które nie muszą być spędzane w szkole. Wszystkie dodatkowe zadania - od szkolenia w zakresie pierwszej pomocy, przez profilaktykę narkotykową, po edukację demokratyczną - wykraczają poza standardowe godziny lekcyjne i zwiększają obciążenie pedagogów.

W obliczu rosnących wymagań, zdaniem Dülla, zniesienie statusu urzędniczego sprawi, że zawód stanie się jeszcze mniej atrakcyjny. Nauczyciele bez tego przywileju mogliby uzyskać prawo do strajku i negocjować wyższe wynagrodzenia, co paradoksalnie mogłoby kosztować państwo więcej niż obecny system.

Emerytury urzędnicze trzykrotnie wyższe od zwykłych rent

Minister pracy z SPD Bärbel Bas forsuje propozycję zniesienia przywilejów emerytalnych dla urzędników. Emerytury dla funkcjonariuszy państwowych są średnio trzy razy wyższe niż standardowe renty w powszechnym systemie. Większość Niemców popiera wyrównanie tych różnic.

Düll kategorycznie odrzuca tę koncepcję. Twierdzi, że wyższa emerytura to rekompensata za niższe wynagrodzenia w trakcie kariery zawodowej. Jego zdaniem wprowadzenie systemu mieszanego na wzór austriacki byłoby skomplikowane i kosztowne. Zaznacza również, że urzędnicy jako emeryci odprowadzają już spore kwoty do systemu rentowego poprzez podatki.

Różnice regionalne w nadawaniu statusu urzędniczego w Niemczech

System zatrudniania nauczycieli różni się znacząco między krajami związkowymi. W większości landów pedagodzy otrzymują status urzędnika państwowego po spełnieniu określonych wymagań. Limity wiekowe wahają się od 42 lat w Nadrenii Północnej-Westfalii do 50 lat w Hesji.

Również wymiar czasu pracy różni się w zależności od regionu i typu szkoły. W szkołach podstawowych nauczyciele prowadzą średnio 38 godzin zajęć tygodniowo, w niższych klasach szkół średnich - 27 godzin, a w wyższych klasach - 24 godziny. W niektórych regionach, jak Niemcy Wschodnie, pensum może sięgać nawet 27 godzin dydaktycznych, co znacząco zwiększa obciążenie pedagogów.

Berlin przez lata nie nadawał nauczycielom statusu urzędniczego, podobnie jak Saksonia. Oba kraje związkowe zmieniły jednak swoje podejście w ostatnich latach właśnie ze względu na niedobór kadry pedagogicznej. W Saksonii status otrzymują obecnie tylko dyrektorzy szkół i ich zastępcy, nie zwykli nauczyciele.

Kandydaci muszą spełniać szereg warunków: posiadać obywatelstwo niemieckie lub kraju UE, zdać oba egzaminy państwowe, wykazać się dobrym stanem zdrowia i nie przekroczyć określonego wieku. W niektórych landach, jak Brema, istnieją dodatkowe wymagania zdrowotne dotyczące BMI.

Lojalność wobec konstytucji i neutralność polityczna w szkołach

Düll podkreśla, że status urzędniczy wiąże się z obowiązkiem lojalności wobec konstytucji. Nauczyciele-urzędnicy muszą zachować neutralność polityczną i powstrzymywać się od wyrażania skrajnych poglądów. To szczególnie istotne w czasach rosnących zagrożeń ze strony ekstremistów.

Beamtenstatus zobowiązuje pedagogów do służby państwu i Republice Federalnej Niemiec, a nie konkretnej partii czy rządowi. W opinii związku zawodowego ten szczególny stosunek zaufania gwarantuje, że uczniowie otrzymają jak najlepszą edukację bez ideologicznej indoktrynacji.

Koszty reformy mogą być wyższe niż oszczędności

Prezes związku nauczycieli krytykuje propozycje reformy jako krótkowzroczne. Według jego obliczeń, zniesienie statusu urzędniczego i przejście na system umów o pracę będzie droższe niż obecny model. Nauczyciele bez statusu uzyskaliby prawo do strajku i mogliby negocjować wyższe pensje oraz świadczenia emerytalne.

Düll zarzuca krytykom "sięganie do przeterminowanej skrzyni społecznej zazdrości". Jego zdaniem debata o przywilejach urzędniczych nauczycieli świadczy o braku wizji dla niemieckiej edukacji. Związek Podatników i sekretarz generalny CDU Carsten Linnemann argumentują jednak, że emerytury urzędnicze nadmiernie obciążają budżety publiczne.

Wzór z USA i Wielkiej Brytanii nieodpowiedni dla Niemiec

Zwolennicy reformy wskazują na kraje anglosaskie, gdzie nauczyciele nie posiadają statusu urzędniczego. Düll odpowiada, że model ten ma swoją cenę w postaci słabego systemu szkół publicznych i drogich placówek elitarnych. Podkreśla, że w Niemczech edukacja jest bezpłatna, a dyplomy wszystkich państwowych szkół mają równą wartość.

Według szefa związku niemiecka równość szans edukacyjnych to wielkie osiągnięcie Republiki Federalnej. Niezliczone biografie młodych ludzi dowodzą, że system ten umożliwia awans społeczny niezależnie od pochodzenia. Reforma mogłaby zagrozić temu fundamentowi demokratycznego państwa.