Nowela o emeryturach pomostowych przyjęta przez Sejm. Co dalej z tym świadczeniem?

Jakie zmiany wprowadza nowelizacja ustawy?

Obecnie emerytury pomostowe przysługują tylko tym osobom, które przed 1 stycznia 1999 r. wykonywały pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. To oznacza, że emerytury pomostowe mają charakter wygasający. Nowelizacja to znosi.

Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu, postęp technologiczny, który był zakładany w momencie wprowadzania przepisów ustawy, nie poprawił warunków pracy w stopniu upoważniającym do stwierdzenia, że warunki szkodliwe zostały w całości wyeliminowane. Dlatego autorzy projektu uznali, że potrzebne jest zniesienie wymogu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, wykonywanej przed dniem 1 stycznia 1999 r, jako warunku nabycia prawa do emerytury pomostowej.

W projekcie wskazano, że zmiany wymaga także - przewidziana w ustawie o emeryturach pomostowych - instytucja rekompensaty. Rekompensata to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy o szczególnym charakterze. Dlatego w nowelizacji zapisano m.in., że okres takiej pracy, który uprawnia do ustalenia rekompensaty, musi przypadać przed 1 stycznia 2009 r.

Nowelizacja ma na celu także rozwiązać problem obchodzenia prawa, które reguluje kwestie zawieszania prawa do emerytury pomostowej.

Obecnie prawo do emerytury pomostowej ulega zawieszeniu bez względu na wysokość uzyskiwanego przychodu w razie podjęcia pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Regulacja ta pozwala na zawieszenie prawa do emerytury pomostowej tylko w sytuacji świadczenia przez pracy w ramach stosunku pracy.

W nowelizacji zapisano, że każda forma wykonywania tego rodzaju pracy, bez względu na jej podstawę prawną, powoduje zawieszenie prawa do emerytury pomostowej.

Wprowadza ona też regulacje dotyczącą zabezpieczenia w sprawach z zakresu prawa pracy - wzmacnia ochronę prawną związkowców. "Dzisiaj pracodawca zwalnia bezprawnie działacza związkowego, sprawa idzie do sądu, toczy się długo, a człowiek zostaje bez środków do życia.

Po zmianach pracownik będzie otrzymywał wynagrodzenie do momentu rozstrzygnięcia sądowego tak, żeby nie pozostawał bez środków do życia" - tłumaczył wiceminister rodziny i polityki społecznej Stanisław Szwed podczas prac w komisjach sejmowych nad projektem nowelizacji ustawy o emeryturach pomostowych.

Ile wynoszą emerytury pomostowe?

Nowela wprowadza również podwyższenie z 500 zł do 840 zł rocznego limitu odliczenia od dochodu wydatków z tytułu składek członkowskich zapłaconych na rzecz związków zawodowych w roku podatkowym.

Kolejnym rozwiązaniem zawartym w nowelizacji jest wyłączenie dodatku za szczególne warunki pracy z płacy minimalnej. Koszt wprowadzenia tego rozwiązania to ok. 42 mln zł. Zgodnie z obecnie obowiązującymi przepisami, do ustalania wysokości minimalnego wynagrodzenia nie wlicza się już dodatku za pracę w nadgodzinach, nagrody jubileuszowej, odprawy emerytalnej i rentowej, dodatku za pracę w nocy i dodatku stażowego.

Według danych ZUS w marcu 2023 roku emerytury pomostowe pobierało 39,9 tys. osób i w porównaniu z analogicznym okresem 2022 roku liczba ta wzrosła o 3,4 proc.

Wśród pobierających emerytury pomostowe mężczyźni stanowili 90,2 proc. populacji. W strukturze wysokości emerytur pomostowych najwyższy odsetek – 17,3 proc. stanowiły osoby pobierające świadczenia w przedziale wysokości od 3 500,01 zł do 4 000,00 zł.

Od 1 marca 2023 r. kwota najniższej emerytury pomostowej, analogicznie jak w latach poprzednich, jest równa kwocie najniższej emerytury i wynosi 1 588,44 zł.