System kaucyjny w Polsce od 1 października. Jak dostać zwrot pieniędzy za butelki?

• System kaucyjny w Polsce rusza 1 października 2025 roku, obejmując butelki PET, puszki i szklane butelki.
• Oznaczenie wysokości kaucji znajdziemy na opakowania
• Kaucję odzyskasz, oddając butelki do punktów zbiórki i automatów

System kaucyjny wejdzie w życie od 1 października

1 października 2025 roku w życie wchodzi system kaucyjny, obejmujący m.in. butelki plastikowe PET. W efekcie mają podrożeć napoje sprzedawanych w takich butelkach, cena będzie zawierała kwotę kaucji:

• 0,50 zł dla plastikowych butelek PET do 3 litrów
• 0,50 zł dla puszek metalowych
• 1 zł dla butelki szklanych jednorazowych do 1,5 litra (ale dopiero od 1 stycznia 2026 roku).

Opakowania objęte systemem kaucyjnym mają być czytelnie oznaczane ustalonym wcześniej symbolem. Informacja ma być w formie ramki (w kształcie strzałek) z wysokością kaucji obowiązującej przy danym typie butelki (na zdjęciu poniżej).

Jak odzyskać kaucje za butelkę?

Do tej pory plastikowe butelki wyrzucaliśmy do żółtego worka na odpady. Dalej możemy to robić, ale tracimy wtedy kaucję. Aby ją odzyskać, trzeba oddać ją osobiście do punktu zbiórki. Takowe mają znaleźć się przy:

• wszystkich sklepach powyżej 200 metrów kwadratowych, które sprzedają opakowania objęte systemem
• mniejszych sklepach oferujących napoje w szklanych butelkach wielokrotnego użytku (jak np. piwo)
• innych sklepach dobrowolnie przystępujących do programu

Ponadto automaty kaucyjne mogą stać poza sklepami, oraz wyznaczone mają być punkty zbiórki butelek z systemu kaucyjnego. Co należy podkreślić, aby otrzymać kaucję, butelka nie może być zgnieciona! Tym samym Polacy będą musieli dostarczać pełne worki butelek do punktów zbiórek/automatów, bo w innym przypadku stracą kaucję.

A co na to Polacy? Jak mówi w rozmowie z Eską jeden z mieszkańców Krakowa, "trzeba będzie walczyć z nawykami", a podobny system spotkał już w Chorwacji.

- Na pewno trzeba będzie może trochę walczyć z nawykami. Przekonałem się o tym, bo taki system jest w Chorwacji i  będąc około tygodnia w tam, trzeba było przywyknąć do tego, że się nie zgniata tych butelek, bo to już jest taki odruch. Natomiast uważam, że jest to dobre rozwiązanie, bo nie jestem do końca pewny, czy segregacja jest taka stuprocentowo skuteczna. Miejmy nadzieję, że ta zmiana będzie na lepsze - powiedział mieszkanie w rozmowie z Eską.

Jakie mogą być potencjalne problemy z system kaucyjnym?

Systemie będzie aż siedem operatorów: Zwrotka S.A.; Polka S.A.; OK Operator Kaucyjny S.A.; EKO-Operator S.A.; Reselekt S.A.; Kaucja.pl - Krajowy System Kaucyjny S.A.; Polski System Kaucyjny S.A.

Wielu operatorów może oznaczać różne zasady obsługi i różne automaty. Ponadto wiele sklepów i automatów ma proponować zwrot kaucji w postaci bonu na zakupy, ale konsument zawsze ma prawo żądać zwrotu gotówki. Nawet jeśli otrzymamy od automatu bon na zakupy, możemy go zamienić na gotówkę przy kasie.

- Nie traktujmy tej daty 1 października, że odetniemy się jak nożem, od tej starej rzeczywistości, która już minęła i wchodzimy od razu na głęboką wodę w nową rzeczywistość. To będzie proces długotrwały. To jest proces bardzo wielowątkowy, bardzo złożony [...] My jako operatorzy musimy to po prostu wszyscy pospinać w jedną klamrę - mówi w rozmowie z Eską Katarzyna Bojko z Krajowego Systemu Kaucyjnego "Zwrotka".

Kary za niedostosowanie się do systemu kaucyjnego

Jednostki handlowe za niedostosowanie się do systemu kaucyjnego mogą zapłacić karę wysokości od 500 zł do 500 tys. zł. Kary mogą dotyczyć kwestii pobierania kaucji, braku umowy z operatorem systemu, braku informacji dla klientów, czy braku oznakowania opakowań.

Z kolei jak wskazuje Miejski Rzecznik Konsumentów w Krakowie Jerzy Gramatyka, dobrym rozwiązaniem byłoby wprowadzenie vacatio legis.

- Wydaje mi się, że celowym tutaj byłoby rozwiązaniem przyjęcie okresu vacatio legis, czyli po ogłoszeniu przepisów jest pewien okres czasu po to, żeby przygotować wszystkich na skutki związane wprowadzonymi zmianami. Musimy w tym miejscu powiedzieć, że niedostosowanie się tutaj do wymogów przewidziano bardzo wysokie kary finansowe, nawet do kwoty 500 000 zł - powiedział Jerzy Gramatyka w rozmowie z Eską.