Tusk załatwił obiecane miliardy euro z Brukseli! Wypłaty bezwarunkowe?

Dlaczego Unia blokuje KPO?

W czasie kampanii wyborczej pojawiały się zarzuty, że blokowanie KPO to element szantażu, aby skłonić wyborców do określonej decyzji. Jednak przedmiotem sporu było prawo UE, konkretnie sankcja za jego nieprzestrzeganie.

Unijne regulacje nie narzucają krajom członkowskim struktury wymiaru sprawiedliwości. Jednak władza sądownicza musi być niezależna od rządu lub jakiejkolwiek parlamentarnej większości, aby zagwarantować prawo do uczciwego procesu.

Ta zasada prawa UE pokrywa się z regulacją wyrażoną w art. 173 Konstytucji RP. Ten przepis stanowi, że Sądy i Trybunały są władzą odrębną i niezależną od innych władz (tzn. od sejmu, rządu i prezydenta, choćby reprezentowali 100% wyborców).

Pakiet ustaw określanych jako reforma sądownictwa spowodował wymianę większości składu Krajowej Rady Sądownictwa, będącej „sercem” polskiego wymiaru sprawiedliwości. Tzw. neo-KRS została obsadzona osobami wybranymi przez sejmową większość. Symbolicznym przekroczeniem rubikonu była tzw. ustawa kagańcowa z 2019 r.

W dużym skrócie – nowe regulacje nakazały sędziom powstrzymanie się od krytykowania rządu pod sankcją odpowiedzialności dyscyplinarnej.

- Mechanizm odpowiedzialności dyscyplinarnej będzie używany do naruszania niezawisłości sędziowskiej, sprawowania kontroli politycznej nad treścią orzeczeń sądowych, zmuszania sędziów do orzekania po myśli władzy politycznej, a jednocześnie powstrzymywania się od wyrażania jakichkolwiek krytycznych uwag wobec przepisów prawa – taką opinię wyraził RPO Adam Bodnar na etapie procedowania ustawy w sejmie.

Sędziowie otrzymali nakaz, że mają siedzieć cicho. W przeciwnym wypadku mogą się obawiać kar finansowych lub usunięcia z zawodu.

Dlaczego UE nie wypłaci Polsce KPO w najbliższym czasie?

Trybunał Sprawiedliwości UE orzekł, że ustawa kagańcowa jest sprzeczna z prawem UE. Ogromne środki z KPO miały być odblokowane pod warunkiem spełnienia tzw. kamieni milowych, co stanowiłoby w dużej mierze odwrócenie ustaw określanych jako reforma sądownictwa.

Rząd postawił na powtarzanie argumentu o unijnym zamachu na polską suwerenność, a miliardy z KPO pozostały zablokowane.

Nowy rząd na pewno zechce odwrócić zmiany w sądach autorstwa PiS-u, co z dużym prawdopodobieństwem odblokowałoby środki z KPO. Jednak taki pakiet ustaw mógłby zostać zablokowany przez prezydenta lub Trybunał Konstytucyjny pod przywództwem Julii Przyłebskiej.

Czym jest REPowerEU? Jaka kwota może trafić do Polski?

Wybuch wojny na Ukrainie i konieczność uniezależnienia się od rosyjskich surowców spowodowały nowe wyzwania i nowe rozdanie w UE.

– Rozporządzenie o Funduszu Odbudowy nie uzależnia wypłat zaliczkowych od spełnienia tak zwanych „superkamieni milowych” – potwierdza Komisja Europejska (…) zatwierdzenie polskiego rozdziału REPowerEU dałoby zatem Polsce prawo do 20 proc. zaliczki, czyli do ponad 5 mld euro bez warunków wstępnych -  podaje serwis dw.com.

Prawdopodobnie, na całość funduszy z KPO, Polska musi długo zaczekać. Jednak 5 mld euro w najbliższym czasie wydaje się już realne. W tej kwestii Donald Tusk może próbować negocjować w Brukseli bez porozumienia z Morawieckim.