Ważna zapowiedź minister pracy. Zmiany w płacy minimalnej

Płaca minimalna jako płaca zasadnicza – co się zmieni?

Od 2026 roku, zgodnie z planami Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, płaca minimalna ma stać się płacą zasadniczą. To oznacza, że pracodawcy nie będą mogli wypłacać wynagrodzenia zasadniczego niższego niż ustawowe minimum. Celem tej zmiany jest wzmocnienie pozycji pracowników, szczególnie tych najmniej zarabiających, i ograniczenie segmentacji rynku pracy.

Obecnie płaca minimalna w Polsce wynosi 4666 zł brutto. Wiele osób otrzymuje wynagrodzenie zasadnicze niższe od tej kwoty, a różnica jest wyrównywana dodatkami, premiami lub innymi składnikami. Po zmianach, pracodawcy będą musieli podnieść wynagrodzenia zasadnicze do poziomu płacy minimalnej, co w teorii powinno przełożyć się na wyższe zarobki i większą stabilność finansową pracowników.

Jak podkreśla ministra pracy Agnieszka Dziemianowicz-Bąk, "płaca minimalna, jak sama nazwa wskazuje, to powinno być minimum, poniżej którego zarabiać nikt legalnie nie powinien".

Etapowe wyłączanie dodatków i premii – dlaczego dopiero od 2028?

Pierwotny projekt ustawy zakładał, że płaca minimalna stanie się płacą zasadniczą już od 2026 roku. Jednak, jak wyjaśnia ministra Dziemianowicz-Bąk, pod wpływem uwag innych resortów, w tym Ministerstwa Finansów, zdecydowano się na etapowe wyłączanie poszczególnych składników z minimalnego wynagrodzenia.

Od 1 stycznia 2026 roku ma zostać wyłączony dodatek funkcyjny, od 1 stycznia 2027 roku – inne dodatki, a od 1 stycznia 2028 roku – premie i nagrody. To oznacza, że dopiero od 2028 roku wynagrodzenie zasadnicze pracownika nie będzie mogło być niższe niż ustawowa płaca minimalna, bez względu na dodatki i premie.

Decyzja o rozłożeniu zmian w czasie budzi kontrowersje. Z jednej strony, ma dać przedsiębiorstwom więcej czasu na dostosowanie się do nowych realiów. Z drugiej strony, opóźnia moment, w którym płaca minimalna realnie wpłynie na wzrost zarobków najmniej zarabiających.

Opinie ekspertów i związków zawodowych – szansa czy ryzyko dla płacy minimalnej?

Zrównanie płacy minimalnej z wynagrodzeniem zasadniczym budzi skrajne emocje. Z jednej strony, związki zawodowe, takie jak OPZZ, apelują o powrót do pierwotnych założeń projektu, które zakładały szybsze wprowadzenie zmian. OPZZ podkreśla, że jest to "długo oczekiwany krok w stronę bardziej sprawiedliwego rynku pracy".

Z drugiej strony, eksperci wskazują na potencjalne ryzyka. Alicja Kotłowska, ekspertka zarządzania z Uniwersytetu SWPS, ocenia, że zrównanie płacy minimalnej z wynagrodzeniem zasadniczym pozwoli ograniczyć segmentację rynku pracy i wzmocni pozycję pracowników najsłabiej wynagradzanych.

Jednocześnie, jak dodaje Kotłowska, "istnieje zagrożenie, że gwałtowna i duża podwyżka płacy minimalnej może wpłynąć na redukcję miejsc pracy". W sektorach niskopłatnych, takich jak handel i gastronomia, gdzie płace bazowe są niskie, a dodatki stanowią istotną część pensji, można spodziewać się większych kosztów pracy.

Dlatego też, zdaniem Kotłowskiej, rozłożenie zmian na lata jest racjonalne, ponieważ pozwoli przedsiębiorstwom dostosować się do nowych realiów.

Mechanizm ustalania płacy minimalnej – co pozostaje bez zmian?

W projekcie ustawy, nad którym pracuje resort, przyjęto, że przy corocznej ocenie płacy minimalnej będzie brana pod uwagę orientacyjna wartość referencyjna 55 proc. prognozowanej wysokości przeciętnego wynagrodzenia.

Utrzymano dotychczasowy mechanizm ustalania minimalnego wynagrodzenia. Przepisy gwarantują coroczny wzrost wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w stopniu nie niższym niż prognozowany na dany rok wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem.

Jednocześnie, jeśli w roku, w którym odbywają się negocjacje, wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę jest niższa od połowy wysokości przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w I kwartale tego roku, to gwarancja ta jest zwiększana dodatkowo o 2/3 prognozowanego wskaźnika realnego przyrostu PKB.

Zgodnie z przepisami, jeżeli prognozowany na następny rok wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych ogółem wynosi co najmniej 105 proc. – ustala się dwa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia i wysokości minimalnej stawki godzinowej: od 1 stycznia i od 1 lipca. Natomiast gdy wskaźnik ten wynosi mniej niż 105 proc., ustala się jeden termin - 1 stycznia.