Wyrok TSUE: Frankowicze mogą zawiesić spłatę rat, nawet jeśli bank jest w restrukturyzacji

Spis treści

1. Przełomowy wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE
2. Kluczowe ustalenia TSUE
3. Konsekwencje wyroku dla frankowiczów
4. Najnowsze rozstrzygnięcia sądowe
5. Praktyczne znaczenie wyroku dla kredytobiorców

Przełomowy wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE

Sprawa dotyczy kredytobiorców, którzy w 2007 roku zaciągnęli w Getin Noble Bank (GNB) kredyt hipoteczny indeksowany do franka szwajcarskiego. W postępowaniu sądowym domagali się oni stwierdzenia nieuczciwego charakteru warunków zawartych w umowie kredytowej oraz jej unieważnienia. Gdy w 2022 roku rozpoczęła się przymusowa restrukturyzacja banku, kredytobiorcy wnieśli o wstrzymanie obowiązku spłaty rat kredytu na czas trwania ich postępowania sądowego. 

Problem polegał na tym, że polska ustawa o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym nakazuje umorzenie postępowania zabezpieczającego wobec banku podlegającego restrukturyzacji, a wszczęcie nowego jest niedopuszczalne. W tej sytuacji Sąd Okręgowy w Warszawie zwrócił się do TSUE z pytaniem, czy takie przepisy są zgodne z prawem unijnym, w szczególności z dyrektywami o działaniach naprawczych i restrukturyzacji oraz o nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich. 

Kluczowe ustalenia TSUE

Trybunał orzekł, że odmowa zawieszenia spłaty rat kredytu w ramach środków tymczasowych może uczynić "nieskutecznym ostateczne orzeczenie do co nieważności umowy". TSUE podkreślił, że skutek restytucyjny wyroku stwierdzającego nieważność umowy nie zostałby w pełni osiągnięty, co prowadziłoby do ograniczenia skuteczności ochrony przewidzianej w unijnej dyrektywie 93/13. 

W ocenie Trybunału "odmowa zawieszenia spłaty rat kredytu w ramach środków tymczasowych może uczynić, przynajmniej w części, nieskutecznym ostateczne orzeczenie do co nieważności umowy". Kredytobiorcy, decydując się na wytoczenie procesu, będą więc mogli liczyć na pozytywne rozpatrzenie ich wniosku o zabezpieczenie, co skutkować będzie zawieszeniem płatności rat. 

TSUE zauważył również, że zastosowanie zawieszenia spłaty rat jest tym bardziej konieczne w sytuacji, gdy konsument jeszcze przed wszczęciem postępowania spłacił bankowi więcej niż pożyczył. Brak takiego zabezpieczenia w przypadku przedłużającego się postępowania sądowego mógłby pogorszyć sytuację finansową kredytobiorcy do tego stopnia, że nie będzie on miał możliwości dochodzenia swoich praw. Rzeczpospolita

Konsekwencje wyroku dla frankowiczów

Wyrok TSUE ma ogromne znaczenie dla kredytobiorców Getin Noble Banku. Jak podkreślają eksperci, sądy nie będą już zawieszały postępowań, a frankowicze będą mogli wnieść o zawieszenie obowiązku spłaty rat. W takiej sytuacji kredytobiorcy nie będą zobowiązani do wpłacania do banku kolejnych kwot, szczególnie gdy kredyt jest już nominalnie spłacony. 

Mechanizm ten jest szczególnie ważny dla frankowiczów z Getin Noble Banku, który znajduje się w restrukturyzacji, a w dalszej perspektywie w upadłości. Sądy mają teraz obowiązek udzielać zabezpieczeń w postaci zawieszenia płatności rat na czas trwania procesu, gdy brak takiego zawieszenia nie zapewni skuteczności ostatecznego orzeczenia w sprawie.

Warto zaznaczyć, że sprawa ma szerszy kontekst związany z restrukturyzacją Getin Noble Banku. TSUE w innym wyroku dot. GNB ocenił, że sąd krajowy powinien zbadać nie tylko skargę rady nadzorczej tego banku na jego przymusową restrukturyzację, ale także ponad 8 tys. innych skarg, złożonych m.in. przez frankowiczów. Łączenie tych skarg mogłoby naruszyć prawo do rozpatrzenia sprawy w rozsądnym terminie. 

Najnowsze rozstrzygnięcia sądowe

Proces dochodzenia praw frankowiczów otrzymał dodatkowe wsparcie dzięki wyrokowi Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 29 stycznia 2025 roku, który stwierdził, że decyzja Bankowego Funduszu Gwarancyjnego w przedmiocie objęcia GNB procedurą przymusowej restrukturyzacji została wydana z naruszeniem prawa. Decyzja WSA jest pokłosiem wyroku TSUE z grudnia 2024 roku (sprawa C-118/23). 

Dodatkowo, 19 września 2024 roku Sąd Najwyższy podjął ważną uchwałę korzystną dla frankowiczów (sygn. III CZP 5/24), stwierdzając że postępowanie sądowe z powództwa kredytobiorcy o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego z umowy kredytu może być kontynuowane mimo upadłości banku. To oznacza, że kredytobiorcy nie muszą czekać na zakończenie postępowania upadłościowego wobec banku. 

Praktyczne znaczenie wyroku dla kredytobiorców

Czwartkowa decyzja TSUE oznacza, że zapisy polskiej ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, które uniemożliwiają frankowiczom wstrzymanie spłaty rat kredytu wobec banku w restrukturyzacji, są niezgodne z unijnymi przepisami. Wyrok ten, w połączeniu z innymi korzystnymi orzeczeniami sądowymi, znacząco wzmacnia pozycję frankowiczów w sporach z bankami, nawet tymi znajdującymi się w procesie restrukturyzacji lub upadłości.

Orzeczenie TSUE daje kredytobiorcom możliwość dochodzenia swoich praw w postaci zawieszenia spłaty rat, co ma szczególne znaczenie dla osób, które już spłaciły równowartość kapitału kredytu. Dzięki temu frankowicze mogą uniknąć dalszego pogłębiania swojej trudnej sytuacji finansowej w trakcie trwania sporu sądowego.