Zapłaciłeś za przedłużenie grobu? To niezgodne z prawem! Polacy odzyskają miliony złotych

• Sądy administracyjne uznały za nielegalne opłaty za przedłużenie grobu, dodatkowy pochówek, ekshumację i wiele innych usług cmentarnych
• Ustawa o cmentarzach z 1959 roku pozwala pobierać tylko opłaty bezpośrednio związane z pochówkiem
• Mieszkańcy mogą domagać się zwrotu niesłusznie pobranych opłat od zarządców cmentarzy komunalnych
• Podobne nielegalne opłaty pobierane są na cmentarzach w całej Polsce – problem dotyczy setek tysięcy Polaków

Przełomowy wyrok w sprawie opłat cmentarnych w Olsztynie

W październiku 2024 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie wydał przełomowe orzeczenie, które zmienia zasady pobierania opłat na cmentarzach komunalnych. Sprawa dotyczyła uchwały Rady Miasta Olsztyna z lutego 2023 roku, która wprowadzała opłaty za przedłużenie ważności miejsca pochówku na kolejne 20 lat oraz za dodatkowy pochówek w istniejącym grobie.

Jeden z mieszkańców Olsztyna zaskarżył uchwałę, argumentując, że opłaty cmentarne w takim kształcie nie mają podstawy prawnej. Sąd w pełni przychylił się do jego argumentacji, wskazując na przepisy ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych z 1959 roku.

Według uzasadnienia wyroku samorządy mogą pobierać jedynie opłaty bezpośrednio związane z pochówkiem. Wszystkie inne opłaty, w tym te za przedłużenie użytkowania grobu czy dodatkowy pochówek, zostały uznane za nielegalne. Choć wyrok nie jest jeszcze prawomocny, stanowi ważny precedens dla całej Polski.

Warszawa poszerza katalog nielegalnych opłat cmentarnych

W marcu 2025 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie poszedł o krok dalej, rozpatrując sprawę cmentarza komunalnego w Radomiu. Katalog opłat uznanych za nielegalne został znacznie rozszerzony i obejmuje teraz:

• opłaty za ekshumację zwłok
• przechowywanie zwłok w chłodni cmentarnej
• wynajem sali ceremonialnej
• demontaż i usunięcie nagrobków
• różne czynności administracyjne związane z grobami

Sąd jednoznacznie stwierdził, że tego rodzaju opłaty cmentarne nie mają oparcia w obowiązujących przepisach prawa. Orzeczenie dotyczyło uchwały z 19 grudnia 2016 roku oraz jej późniejszych zmian z lat 2021 i 2023.

Skargę w tej sprawie złożyła Prokurator Anna Góźdź z Prokuratury Okręgowej w Radomiu. Po ogłoszeniu wyroku strony mają 30 dni na złożenie skargi kasacyjnej do Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Jak odzyskać pieniądze za nielegalne opłaty na cmentarzach?

Wyroki sądów administracyjnych otwierają drogę do ubiegania się o zwrot niesłusznie pobranych opłat cmentarnych. Jeśli uchwała samorządu została unieważniona przez sąd, mieszkańcy mają prawo domagać się zwrotu środków od zarządcy cmentarza komunalnego.

Kluczowe dla skutecznego odzyskania pieniędzy jest:

• zebranie dokumentacji – rachunki, faktury lub potwierdzenia poniesionych opłat
• powiązanie wydatków z nieważną uchwałą – wykazanie, że opłaty były pobierane na podstawie zaskarżonego aktu prawnego
• złożenie reklamacji – wystąpienie do zarządcy cmentarza o zwrot środków
• ewentualne kroki prawne – w przypadku odmowy możliwość skierowania sprawy do sądu

Eksperci podkreślają, że skala problemu jest ogromna. Podobne opłaty cmentarne pobierane są w setkach gmin w całej Polsce, co oznacza, że łączna kwota do zwrotu może sięgać dziesiątek milionów złotych.

Poważne konsekwencje dla samorządów w całej Polsce

Decyzje Wojewódzkich Sądów Administracyjnych mogą mieć dramatyczne skutki finansowe dla polskich samorządów. Wiele gmin oparło swoje budżety na opłatach cmentarnych, które teraz są kwestionowane jako nielegalne.

Mateusz Tyczyński, przewodniczący rady miejskiej w Radomiu, zauważył, że regulamin cmentarza w jego mieście nie różni się od regulaminów obowiązujących na cmentarzach komunalnych w innych częściach kraju. To oznacza, że problem ma charakter ogólnopolski.

Prokuratura Okręgowa w Koszalinie już rozpoczęła badanie uchwał dotyczących opłat cmentarnych w takich miastach jak:

• Koszalin
• Kołobrzeg
• Szczecinek

Podobne postępowania prawdopodobnie wkrótce rozpoczną się w kolejnych miastach. Samorządy będą musiały nie tylko zmienić swoje regulaminy i znaleźć nowe źródła finansowania cmentarzy komunalnych, ale także liczyć się z koniecznością zwrotu niesłusznie pobranych opłat.

Co dalej z finansowaniem cmentarzy komunalnych?

Wyroki sądów administracyjnych to wyraźny sygnał ostrzegawczy dla wszystkich samorządów i zarządców cmentarzy w Polsce. Konieczne jest pilne dostosowanie regulaminów do obowiązujących przepisów ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych z 1959 roku.

Gminy staną przed trudnym wyzwaniem znalezienia nowych sposobów finansowania cmentarzy komunalnych. Dotychczasowe opłaty były istotnym źródłem dochodu, a ich unieważnienie może prowadzić do problemów budżetowych.

Eksperci wskazują, że konieczna może być nowelizacja ustawy o cmentarzach, która doprecyzuje, jakie opłaty cmentarne mogą być legalnie pobierane. Do tego czasu samorządy muszą działać w oparciu o obecne przepisy i być przygotowane na kolejne skargi oraz zwroty środków mieszkańcom.

Jeśli płaciłeś opłaty za przedłużenie grobu, dodatkowy pochówek czy inne usługi cmentarne – sprawdź, czy możesz odzyskać swoje pieniądze. To może być nawet kilka tysięcy złotych.