Mizerne renty i emerytury często nie wystarczają, by wiązać koniec z końcem. W szczególnie trudnej sytuacji są osoby starsze i schorowane, które dużą część swoich dochodów muszą przeznaczać na leczenie. Na szczęście mają prawo starać się o pomoc od państwa. Może to być wsparcie zarówno w formie świadczeń pieniężnych, jak i pomoc rzeczowa.
Zasiłek z pomocy społecznej
Na pomoc społeczną mogą liczyć emeryci i ich rodziny, którzy są w trudnej sytuacji, w szczególności z powodu: ubóstwa, niepełnosprawności czy długotrwałej lub ciężkiej choroby. Również zdarzenia losowe, klęski żywiołowe lub ekologiczne czy sytuacje kryzysowe mogą być podstawą do ubiegania się o świadczenia z pomocy społecznej.
Można się starać o pomoc zarówno w formie pieniężnej (zasiłek stały, okresowy, celowy), jak i pomoc w postaci schronienia, posiłku i odzieży.
Idź do ośrodka
Żeby uzyskać pomoc, powinieneś zgłosić się do ośrodka pomocy społecznej w miejscu zamieszkania (ośrodki takie znajdują się w każdej gminie). Zanim ośrodek zdecyduje o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczenia, pracownik socjalny ma obowiązek przeprowadzenia wywiadu rodzinnego (środowiskowego) w twoim miejscu mieszkania. Od decyzji ośrodka przysługuje ci prawo odwołania.
Oprócz informacji dotyczących źródeł dochodów, sytuacji zawodowej, zdrowotnej, rodzinnej, pracownik socjalny może zażądać złożenia oświadczenia o stanie majątkowym. Jeśli odmówisz, może to być powodem do wydania odmownej decyzji w sprawie przyznania świadczenia z pomocy społecznej.
Zasiłek stały
Jeśli twoje dochody nie wystarczają na utrzymanie, a jesteś całkowicie niezdolny do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, możesz w ośrodku pomocy społecznej dostać zasiłek stały. Jego wysokość zależy od tego, czy mieszkasz samotnie, czy z rodziną. Jeśli jesteś osobą gospodarującą samotnie, comiesięczny zasiłek przysługuje ci w wysokości różnicy pomiędzy kwotą 542 zł a twoim dochodem, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418 zł miesięcznie. Gdy gospodarujesz razem z rodziną, masz prawo do zasiłku w wysokości różnicy między kwotą 456 zł a dochodem na osobę w rodzinie.
Kwota zasiłku nie może być niższa niż 30 zł miesięcznie, natomiast maksymalnie może wynieść 529 zł.
Zasiłek okresowy
Jeśli przejściowo znalazłeś się w szczególnie trudnej sytuacji, możesz się starać w gminie o zasiłek okresowy. Przysługuje ci, gdy nie masz żadnych dochodów lub twoje dochody są bardzo niskie i nie wystarczają na zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych, zwłaszcza ze względu na długotrwałą chorobę czy niepełnosprawność albo gdy masz problemy z uzyskaniem prawa do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego.
Wysokość zasiłku okresowego wynosi:
- w przypadku osoby samotnie gospodarującej - do wysokości nie niższej niż 50 proc. różnicy pomiędzy kwotą 542 zł, a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 418 zł miesięcznie;
- w przypadku rodziny - do wysokości nie niższej niż 50 proc. różnicy pomiędzy kwotą 456 zł a dochodem tej rodziny.
Kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 20 zł. Okres, na jaki przyznane zostanie to świadczenie, ustala ośrodek pomocy społecznej w zależności od sytuacji danej osoby.
Zasiłek celowy
Z ośrodka pomocy społecznej możesz też dostać zasiłek celowy na sfinansowanie określonych wydatków. Są to pieniądze, które możesz przeznaczyć na zakup żywności, leków, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu czy kosztów leczenia. Może to być:
- zasiłek celowy na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego,
Jest to świadczenie, o które może się starać osoba albo rodzina, która poniosła straty wskutek jakiegoś zdarzenia losowego (np. ciężkiego wypadku). W takiej sytuacji pomoc może być przyznana niezależnie od dochodu i nie musisz jej zwracać.
- zasiłek celowy na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną;
Jest to świadczenie, które przysługuje osobie albo rodzinie, która poniosła straty w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej (np. powodzi). Przy jego przyznawaniu nie bierze się pod uwagę twoich dochodów, a otrzymanych pieniędzy nie musisz zwracać.
- specjalny zasiłek celowy;
Jest świadczeniem z pomocy społecznej, które może być przyznane w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium ustawowe - w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny.
- zasiłek celowy na zasadach zwrotu;
Świadczenie to może być przyznane w szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe, ale pod warunkiem zwrotu części lub całości kwoty zasiłku.
Pomoc w postaci schronienia, posiłku, odzieży
Ośrodek pomocy społecznej może pomóc osobie bezdomnej w znalezieniu schronienia (w noclegowniach, schroniskach, domach dla bezdomnych i innych miejscach dających schronienie, np. ośrodkach interwencji kryzysowej, hostelach) oraz zorganizować wyżywienie i ubranie osobom tego potrzebującym.
Pomoc na ekonomiczne usamodzielnienie
Może być przyznawana:
- w formie pieniężnej - w postaci jednorazowego zasiłku celowego lub nieoprocentowanej pożyczki. Pożyczka może być umorzona w całości lub w części, jeżeli się okaże, że pomoc była skuteczna;
- w formie rzeczowej - polega na udostępnieniu maszyn i narzędzi pracy stwarzających możliwość zorganizowania własnego warsztatu pracy oraz urządzeń ułatwiających niepełnosprawnym pracę. Przedmioty te i urządzenia są udostępniane na podstawie umowy użyczenia.
Zasiłek pogrzebowy
W razie śmierci emeryta lub rencisty rodzinie przysługuje zasiłek na pokrycie kosztów pochówku. Od 1 marca 2011 r. wynosi on 4000 zł. Podstawowymi dokumentami wymaganymi do wypłaty zasiłku pogrzebowego są:
- wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego (druk ZUS Z-12),
- skrócony odpis aktu zgonu,
- oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu, a jeżeli oryginały zostały złożone w banku - kopie rachunków potwierdzone przez bank.
Dokumenty potwierdzające pokrewieństwo lub powinowactwo (skrócone odpisy aktów stanu cywilnego lub dowód osobisty zawierający wymagane dane).