Minister Smoliński: W Polsce potrzeba nowych mieszkań

"Super Biznes": Do tej pory państwo wspierało budownictwo mieszkaniowe przez dwa programy Rodzina na Swoim i Mieszkania dla Młodych?Czy spełniły oczekiwania?
Kazimierz Smoliński: Te programy wspierają budownictwo własnościowe, z wykorzystaniem kredytu mieszkaniowego, adresowane są do osób o relatywnie wysokich dochodach pozwalających na osiągnięcie zdolności kredytowej. W Polsce brakuje mieszkań na wynajem o dostępnym czynszu. Dlatego proponujemy Narodowy Program Mieszkaniowy, który ma spowodować, że w Polsce będzie zdecydowanie więcej niż dziś dostępnych mieszkań na wynajem.

Zobacz także: Niekończące się budowy, przerwane inwestycje, drogi na papierze [PRZEGLĄD]

Jakie są najważniejsze założenia projektu Mieszkanie Plus?
- Chcemy, żeby powstały dostępne cenowo mieszkania na wynajem z opcją dochodzenia do własności. Zachęcimy Polaków do systematycznego oszczędzania na cele mieszkaniowe. Zwiększymy wparcie dla społecznego budownictwa czynszowego: gminnego, TBS-owskiego, spółdzielczego. Narodowy Fundusz Mieszkaniowy będzie wyposażony w grunty Skarbu Państwa i nie będzie korzystał ze środków budżetowych. Działki, które będą w funduszu, na których nie będą realizowane inwestycje mieszkaniowe, będą mogły zostać sprzedane lub zamienione, a wpływy z tego tytułu posłużą do realizacji celów mieszkaniowych. Z budżetu państwa będziemy wspierać premią za systematyczne oszczędzanie na indywidualnych kontach mieszkaniowych. Zwiększamy też budżetową pomoc dla budownictwa społecznego czynszowego.

Najważniejszym filarem programu ma być Narodowy Fundusz Mieszkaniowy. Kto będzie mógł skorzystać z programu budowy tanich mieszkań na wynajem?
– Narodowy Fundusz Mieszkaniowy zostanie powołany ustawą, jako swoisty bank ziemi. Będzie on wspierał budownictwo mieszkaniowe w oparciu o grunty Skarbu Państwa. Za organizację procesu budowy i zarządzanie zasobem będzie odpowiedzialny Narodowy Operator Mieszkaniowy, pilotażowo funkcjonujący w strukturach Banku Gospodarstwa Krajowego. W ramach programu powstaną mieszkania na wynajem o dostępnym czynszu i z możliwością dojścia do własności. Wybudowane lokale będą dostępne cenowo. Korzystający z programu będą mogli tylko wynajmować mieszkania lub wynajmować je z opcją docelowego przeniesienia własności. Taka formuła będzie sprzyjała zwiększeniu mobilności społeczeństwa, także na rynku pracy. Każdy chętny już w 2017 r. będzie mógł zgłosić się do programu. Na podstawie zainteresowania budową w konkretnej lokalizacji zostaną stworzone listy oczekujących, w oparciu o takie kryteria jak np. dochód lub sytuacja rodzinna. Dla konkretnego zapotrzebowania będzie przygotowywana oferta. Na przykład osoby wychowujące dzieci będą chciały wynająć większe mieszkanie, a osoby starsze czy niepełnosprawne z reguły potrzebują mieszkań mniejszych, za to dostosowanych technicznie do ich potrzeb.

Na jakich warunkach można będzie wykupić te mieszkania na własność?
- Chętni będą mogli zadeklarować wykup wynajmowanego mieszkania za jakiś czas. Za opcję dojścia do własności trzeba będzie dopłacić do czynszu około 20 proc. więcej. Ważne, że wpłacone środki na wykup będzie można wykorzystać jako tzw. poduszkę wtedy, gdy najemca będzie miał problemy z zapłatą czynszu. Wtedy zgromadzone na wykup środki posłużą na czynsz do czasu poprawy sytuacji najemcy lub wyczerpania środków. Jeśli sytuacja najemcy się nie poprawi, wtedy najemca powinien się ubiegać o mieszkanie od gminy.

Na co mogą liczyć starający się o wsparcie w ramach programu Mieszkanie plus?
– To nie będą apartamenty, tylko wykończone mieszkania w nowoczesnym, energooszczędnym standardzie podobnym do standardu mieszkań komunalnych i społecznych czynszowych. Szacujemy, że koszt czynszu, w zależności od kosztu budowy, wyniesie 10–20 zł. Trzeba być przygotowanym także na koszty eksploatacji budynku i zużycia mediów z liczników, ale on będzie zależał od użytkownika.

Uzupełnieniem i drugim filarem programu Mieszkanie plus będzie wspieranie budownictwa społecznego. W jaki sposób?
– Zwiększamy wsparcie rządu dla społecznego budownictwa czynszowego. Samorządy mogą wnioskować o dofinansowanie w wysokości 35–55 proc. kosztów budowy mieszkań komunalnych. Samorządy, spółki gminne i towarzystwa budownictwa społecznego mogą także się ubiegać o preferencyjne kredyty w Banku Gospodarstwa Krajowego na budowę społecznych mieszkań czynszowych. Dodatkowo wprowadzimy nowy instrument w postaci 20 proc. grantu dostępnego dla wszystkich, którzy we współpracy z gminą będą realizować inwestycje o danym czynszu dla określonych grup osób o niskich dochodach.

Sprawdź też: Polskie kurorty nad Bałtykiem [PRZEGLĄD]

Ile można będzie zyskać, odkładając pieniądze na indywidualnych kontach mieszkaniowych?
– Ustawę o IKM chcemy uchwalić w przyszłym roku. Oszczędzać będzie można od 2018 roku. Pierwsze dopłaty premii nastąpią w 2019 roku. Premie będą udzielane co roku. Zakładam, że zapotrzebowanie w pierwszym roku będzie mniejsze, natomiast wypłaty będą się kumulować z każdym rokiem. Wtedy będziemy mieli ponad 700 mln zł z kończącego się – zgodnie z decyzją poprzedniego rządu – programu Mieszkanie dla Młodych oraz ok. 300 mln  zł z wygasającego programu Rodzina na Swoim. Chcemy je wykorzystać na wsparcie indywidualnych kont mieszkaniowych. W zależności od tego, jak system oszczędzania będzie się rozwijał, trzeba będzie dostosować oprocentowanie lub kwotę, do której będziemy dopłacać. Ustalimy górny limit oszczędzania, do których będą dopłaty. To może być kilka tysięcy złotych. Kwestie ulg podatkowych będą uzależnione od kształtu podatków, jakie wynikną w efekcie reformy systemu podatkowego.
Każdy będzie mógł wydać oszczędności z IKM na dowolne cele mieszkaniowe. To może być budowa domu jednorodzinnego, wkład do spółdzielni mieszkaniowej, partycypacja w TBS--ach, wkład własny do kredytu mieszkaniowego, a także remont mieszkania lub domu.

Kiedy pierwsi beneficjenci programu Mieszkanie plus otrzymają klucze do mieszkań?
- To program wieloletni. Chcemy maksymalnie skrócić czas potrzebny na powołanie Narodowego Funduszu Mieszkaniowego, Narodowego Operatora Mieszkaniowego, uzyskanie wymaganych do rozpoczęcia budowy dokumentów, pozwoleń. Zapisy chętnych powinny ruszyć w przyszłym roku. W 2019 r. zostaną oddane do użytkowania pierwsze mieszkania. Natomiast w ramach pilotażu tego programu, jeżeli nasze założenia się spełnią, to pierwsze domy mogą powstać jeszcze na początku 2018 r.

A kiedy mogą zniknąć problemy mieszkaniowe Polaków?
- Nad rozwiązaniem problemów pracujemy nieustannie od powołania rządu. Efekty – Narodowy Program Mieszkaniowy jest w konsultacjach i uzgodnieniach. Do końca roku program przyjmie rząd. Równolegle pracujemy nad projektami ustaw realizujących program. Nie ma kraju na świecie, który zlikwidowałby wszystkie problemy mieszkaniowe. Możliwa jest jednak znaczna ich redukcja i cały czas nad tym pracujemy.

Kazimierz Smoliński Sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa. Odpowiedzialny za sprawy mieszkalnictwa i poczty. Członek Komisji Infrastruktury w Sejmie VI i VII kadencji. Poseł na Sejm VIII kadencji. Członek wielu rad nadzorczych i zarządów spółek kapitałowych.

Rozmawiała Danuta Rawicka