AKCJA PARTNERSKA NBP. Pieniądze pod lupą urzędników

Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów to polski antymonopolowy urząd pracujący na rzecz ochrony konsumenta. Na jego czele stoi prezes nominowany przez premiera, wyłoniony w drodze otwartego i konkurencyjnego naboru. Do kompetencji prezesa UOKiK należy przede wszystkim kształtowanie polityki antymonopolowej oraz ochrony konsumentów, a także opiniowanie projektów pomocy publicznej. I co bardzo ważne, ma on możliwość nakładania kar pieniężnych na tych, którzy postępują niezgodnie z prawem i przyjętymi zasadami działania na rynku.

W zakresie ochrony konkurencji prezes UOKiK odpowiada za:

* prowadzenie postępowań antymonopolowych w sprawach praktyk ograniczających konkurencję - nadużywania pozycji dominującej na rynku oraz niedozwolonych porozumień. Mogą one zakończyć się nakazem zaniechania kwestionowanych działań oraz nałożeniem kary pieniężnej,

* kontrolę koncentracji, by nie dopuścić do sytuacji, w wyniku której łączenie się przedsiębiorców spowoduje powstanie podmiotu dominującego na rynku.

W zakresie ochrony konsumentów prezes UOKiK odpowiada za:

* prowadzenie postępowań w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów. Mogą się one zakończyć nakazem zaniechania kwestionowanych działań, a także nałożeniem kary pieniężnej,

* podejmowanie działań zmierzających do wyeliminowania z obrotu prawnego niedozwolonych postanowień umownych (kształtujących interesy konsumentów w sposób sprzeczny z prawem lub dobrymi obyczajami),

* prowadzenie postępowań w sprawach ogólnego bezpieczeństwa produktów służących ochronie zdrowia i życia konsumentów. Jeśli prezes UOKiK dostrzeże nieprawidłowości, może nakazać np. wycofanie z rynku wyrobu stwarzającego zagrożenie oraz nałożyć karę pieniężną w wysokości do 100 tys. zł,

* monitorowanie systemu nadzoru rynku, który służy zapewnieniu, że w obrocie znajdują się wyłącznie produkty bezpieczne i spełniające zasadnicze wymagania określone w aktach prawnych, wprowadzających do prawa polskiego tzw. dyrektywy nowego podejścia, zarządzanie systemem monitorowania i kontrolowania jakości paliw ciekłych.

Zaś w kwestiach dotyczących opiniowania projektów pomocy publicznej przez prezesa UOKiK można wymienić:

* opiniowanie projektów pomocy publicznej, udzielanej przedsiębiorcom w ramach programów pomocowych oraz decyzji indywidualnych przed ich wysłaniem do Komisji Europejskiej (ta jest jedynym organem władnym do podejmowania decyzji w sprawach zgodności wsparcia ze Wspólnym Rynkiem),

* monitorowanie wsparcia udzielanego przedsiębiorcom,

* przygotowanie raportów rocznych o wsparciu państwa - przede wszystkim jego skuteczności i efektywności, a także wpływie na konkurencję, na podstawie sprawozdań podmiotów udzielających pomocy oraz jej beneficjentów.

Co bierze pod lupę prezes UOKiK

Jak widać, kompetencje prezesa UOKiK są bardzo szerokie. Ale w bardzo dużej mierze dotyczą one bezpieczeństwa obywateli - przysłowiowych Kowalskich i Nowaków. I chodzi tutaj nie tylko o pozostawanie na straży dobrych praktyk konsumenckich, realizowanych np. przez sieci marketów, ale i o sprawy naszych finansów.

Pod lupę UOKiK idą m.in. umowy, regulaminy oraz informacje zawarte w reklamach dotyczących różnych produktów finansowych: kredytów hipotecznych, konsumenckich, pożyczek, lokat i innych. Urzędnicy sprawdzają, czy instytucje świadczące usługi finansowe nie wprowadzają świadomie w błąd swoich klientów. Dzięki takiemu monitoringowi minimalizuje się stopień zagrożeń, które mogą czyhać na klientów firm zajmujących się świadczeniem usług finansowych.

Statystyka dotycząca działań UOKiK w sprawie działalności instytucji finansowych jest następująca: niemal 200 postępowań, z czego większość dotyczących parabanków, i prawie 10 zawiadomień do organów ścigania, związanych z podejrzeniem naruszenia prawa. To efekty działań UOKiK poświęconych rynkowi usług finansowych w ubiegłym roku.

Ważna edukacja finansowa obywateli

UOKiK sprawdza też świadomość konsumencką, zlecając przeprowadzenie specjalistycznych badań wśród Polaków. I tak dla przykładu w minionym roku okazało się, że ponad połowa respondentów nie potrafiła podać definicji parabanku. Raptem blisko 30 proc. znało prawdziwą odpowiedź. Co dziesiąty uważał, że parabank to bank, który łatwo i szybko udziela pożyczek.

A możliwość uzyskania "szybkich pieniędzy" to najczęstszy powód, dla którego ankietowani zdecydowaliby się na pożyczkę w takiej instytucji. Wyniki tych badań pokazały, dlaczego tak łatwo wiele osób lokuje swoje pieniądze w sposób nieodpowiedzialny i grożący utratą powierzonej gotówki. Widać z nich także, jak ważna jest edukacja konsumentów z zakresu finansów. I tym również zajmuje się UOKiK. W bogatej ofercie kampanii edukacyjno- społecznych, które prowadzi lub do których przyłącza się UOKiK, można wymienić także te poświęcone sprawom finansowym. UOKiK zaleca, by przed podpisaniem umowy z bankiem czy firmą pożyczkową dokładnie przeczytać umowę. Nigdy nie wolno podpisywać umowy, której nie rozumiemy chociaż w jednym punkcie. Dokładne informacje na ten temat można znaleźć na stronie www.zanim-podpiszesz.pl. Jest to wspólna akcja siedmiu instytucji zaufania publicznego: BFG, KNF, MF, MS, NBP, KGP, UOKiK. Oprócz wiadomości dotyczących kruczków prawnych, stosowanych przez kredytodawców, można skorzystać ze specjalnego kalkulatora do obliczenia kosztu pożyczki, a także zapoznać się z zasadami rozważnego pożyczania pieniędzy.

Pomoc konsumentom oferują również:
* Federacja Konsumentów (www.federacja-konsumentow.org.pl)
* Stowarzyszenie Konsumentów Polskich (www.konsumenci.org)
* Powiatowi i miejscy rzecznicy konsumentów (www.uokik.gov.pl/rzecznicy_konsumentow)
* Europejskie Centrum Konsumenckie (konsument.gov.pl)

Norbert Jeziolowicz, Dyrektor Zespołu Bankowości Detalicznej i Rynków Finansowych Związku Banków Polskich

Sposób reklamowania produktów finansowych jest ściśle określony, jednak czasem może się zdarzyć, że reklamy mogą nie zawierać wszystkich informacji o tym produkcie. Co robić, kiedy zorientujemy się, że nie wszystko z naszym produktem jest tak, jak zapowiadała to reklama? Przede wszystkim możemy się zwrócić do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W każdej sytuacji, gdy zauważymy, że reklama wprowadziła nas w błąd lub że dostaliśmy nieprawdziwą, lub niepełną informację o produkcie, sprawę należy skierować do UOKiK. Pamiętajmy jednak, że możemy to zrobić wówczas, gdy zostały naruszone zbiorowe interesy konsumentów i dotyczy to nieograniczonej liczby osób.

W przypadku produktów bankowych warto indywidualnie zwrócić się do Arbitra Bankowego. Rozstrzyga on spory pomiędzy klientami banków a bankami w zakresie roszczeń pieniężnych, z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania przez bank czynności bankowych. Arbiter rozpoczyna wtedy pozasądowe postępowanie rozjemcze. Należy podkreślić, iż klient ma gwarancję, że jeżeli wygra, otrzyma pieniądze w terminie 14 dni i sprawa zostanie rzeczywiście zakończona. Dzieje się tak dlatego, iż bank w przypadku przegranej nie ma możliwości odwołania się od decyzji Arbitra. Jest ona dla banku ostateczna.