Alkohol na stacjach paliw: Polska idzie śladem Finlandii? Gdzie już obowiązuje zakaz

• Ministerstwo Zdrowia proponuje całkowity zakaz sprzedaży alkoholu na 7937 stacjach paliw w Polsce bez ograniczeń godzinowych
• Najsurowsze przepisy alkoholowe w Europie obowiązują w Finlandii, Szwecji, Szkocji i Irlandii Północnej, gdzie stacje nie mogą sprzedawać alkoholu
• W Czechach i Danii nie ma szczególnych ograniczeń dla sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych
• Francja stosuje kompromisowe rozwiązanie z zakazem nocnym od godziny 18:00 do 8:00 rano

Zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach paliw – co planuje Polska

Nowa wersja projektu ustawy o przeciwdziałaniu alkoholizmowi, która tydzień temu trafiła do konsultacji publicznych, zawiera przełomową zmianę. Zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych miałby obowiązywać bez żadnych ograniczeń godzinowych. To surowsze rozwiązanie niż propozycja z marca tego roku, nad którą prace zostały wstrzymane.

Projekt przewiduje również zakaz sprzedaży alkoholu w uzdrowiskach oraz ograniczenia w handlu online – zakup przez internet byłby możliwy jedynie przy osobistym odbiorze w sklepie. Według danych Polskiej Organizacji Przemysłu i Handlu Naftowego, w 2024 roku w Polsce działało 7937 stacji benzynowych, czyli o ponad tysiąc więcej niż w 2016 roku.

Finlandia i Szwecja – najbardziej restrykcyjne przepisy alkoholowe

W Finlandii opodatkowanie napojów alkoholowych jest najwyższe w Unii Europejskiej. Stacje benzynowe mogą sprzedawać jedynie niskoprocentowe alkohole, przy czym napoje powyżej 2,8 procent można kupić tylko do godziny 21:00. Mocniejsze trunki dostępne są wyłącznie w państwowym monopolu Alko, którego sklepy są zamknięte w niedziele i święta. Całkowite spożycie alkoholu w Finlandii wyniosło w 2024 roku 8,3 litra na mieszkańca.

Szwecja stosuje jeszcze surowsze regulacje. Sprzedaż alkoholu na stacjach paliw jest całkowicie zabroniona, podobnie jak w innych sklepach. Trunki o zawartości powyżej 3,5 procent alkoholu można kupić jedynie w sieci państwowych monopoli Systembolaget, otwartych w dni powszednie do 19:00, a w soboty do 15:00.

Zakaz nocny we Francji, godzinowy na Bałtyku

Francja wybrała kompromisowe rozwiązanie. Sprzedaż alkoholu na stacjach benzynowych jest zabroniona od godziny 18:00 do 8:00 rano. Dodatkowo zakazana jest sprzedaż z lodówek lub automatów. Za naruszenie przepisów grozi grzywna 7,5 tysiąca euro. W 2024 roku alkohol był przyczyną blisko jednej czwartej wypadków śmiertelnych na francuskich drogach.

W Estonii zakaz sprzedaży alkoholu obowiązuje między 22:00 a 10:00. Na Łotwie od sierpnia obowiązują jeszcze krótsze godziny – w dni powszednie i soboty alkohol można kupić w godzinach 10:00-20:00, w niedzielę między 10:00 a 18:00. Roczny wskaźnik spożycia na Łotwie wynosi około 12 litrów na osobę i należy do najwyższych w Unii.

Irlandia Północna i Szkocja bez alkoholu na stacjach

Zgodnie z prawem obowiązującym w Irlandii Północnej stacje paliw nie mogą ubiegać się o licencje na sprzedaż alkoholu. W Szkocji uznaje się je za lokale wyłączone, co oznacza automatyczne odrzucenie wniosków o pozwolenie na handel napojami procentowymi.

Zupełnie inaczej wygląda sytuacja w Anglii i Walii, gdzie alkohol można kupić na większości stacji – wystarczy odpowiednia licencja. Co ciekawe, w latach 1961-1994 oraz 2008-2013 sprzedaż była zakazana. Zniesienie zakazu w 2014 roku doprowadziło nawet do otwarcia pubów przy autostradach.

Czechy i Dania bez szczególnych ograniczeń

W Czechach nie obowiązują żadne szczególne regulacje dotyczące sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych. Zasady handlu są takie same jak w innych punktach – wymagana jest licencja oraz odprowadzanie podatków. Czechy należą jednak do czołówki europejskich konsumentów alkoholu, co skłoniło ministra zdrowia w 2018 roku do postulowania strategii ograniczającej konsumpcję. Prace nie wyszły jednak poza etap dyskusji.

Podobna sytuacja jest na Słowacji, gdzie tylko raz w 2023 roku zgłoszono projekt ograniczenia dostępności alkoholu na stacjach. Projekt nie trafił jednak pod obrady parlamentu. Dania ma najbardziej liberalne przepisy alkoholowe w Skandynawii – sprzedaż na stacjach paliw jest dozwolona bez szczególnych ograniczeń.

Niemcy i Włochy – alkohol dostępny całą dobę

W Niemczech można kupować na stacjach benzynowych szeroką gamę alkoholi – od piwa przez wino po mocniejsze trunki. Sprzedaż jest dozwolona przez całą dobę, chyba że lokalne władze wprowadzą ograniczenia. Przeciętny Niemiec wypija rocznie około 100 litrów piwa.

We Włoszech nie ma ogólnokrajowych ograniczeń godzinowych. Przy autostradach działają sieci Autogrill, czynne całą dobę, gdzie można kupić lokalne wina, piwo z małych browarów oraz likiery. Trunki te są często kupowane jako pamiątki. Zdarzają się jednak lokalne wyjątki, gdy władze gmin wprowadzają nocne ograniczenia.

GALERIA. Nocna prohibicja przesądzona. Rada Warszawy zdecydowała o zakazie sprzedaży alkoholu na Pradze i w Śródmieściu