Emerytura przed 60. rokiem życia? Kto wcześniej dostanie pieniądze?

Możliwość przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przysługuje osobom, które wykonywały zawód o szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach. Dotyczy to zazwyczaj osób, którym do wieku emerytalnego zostało 5 lat.

Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z 17 grudnia 1998 r. określa, że wcześniejsza emerytura przysługuje m.in.:

• Osobom wykonującym zawody szczególnie istotne z punktu widzenia państwa, np. sędziom, policjantom, czy kolejarzom.
• Osobom pracującym w szczególnych warunkach, np. górnikom czy hutnikom.

Szczegółowy wykaz zawodów uprawniających do wcześniejszej emerytury, a także warunki jej uzyskania, znajdują się w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie ustalenia wykazu prac o szczególnym charakterze albo wykonywanych w szczególnych warunkach, do których zalicza się prace powodujące obniżenie wieku emerytalnego mężczyzn i kobiet.

Uwaga! Wcześniejsza emerytura jest niższa od emerytury powszechnej. Wynika to z krótszego okresu składkowego.

Kto może skorzystać z wcześniejszej emerytury?

Wcześniejsza emerytura dla urodzonych w latach 1949-1968 obwarowana jest konkretnymi wymaganiami, jakie stawia zainteresowanym ZUS. Aby otrzymać wcześniejszą emeryturę nie wystarczy wykonywać pracy o szczególnym charakterze lub w szczególnych warunkach, należy także:

1. Osiągnąć wiek emerytalny, którego wymiar zależy od płci oraz rodzaju pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.
2. Trzeba mieć 20 lat (kobieta) lub 25 lat (mężczyzna) okresów składkowych i nieskładkowych, co potwierdzają odpowiednie dokumenty.
3. Wymagany jest wypracowany staż pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, który jest różny w zależności od rodzaju pracy, co można potwierdzić odpowiednimi dokumentami.
4. Nie można być członkiem otwartego funduszu emerytalnego (OFE), a jeśli się jest, to złożyło się wniosek o przekazanie środków z rachunku w OFE na dochody budżetu państwa.

Ważne! Ustawodawca przewidział zróżnicowany staż i wiek potrzebny, aby nabyć uprawnienia emerytalne w przypadku bardziej uciążliwych prac.

Konieczna adnotacja w świadectwie pracy

Brak jednego pisma we wniosku o wcześniejszą emeryturę dyskwalifikuje zgłoszenie. Pracodawca powinien zamieścić w świadectwie pracy, wpis mówiący o tym, że dany pracownik rzeczywiście funkcjonował w miejscu pracy w warunkach uprawniających do wcześniejszego świadczenia emerytalnego.

Bez tej adnotacji w świadectwie pracy wcześniejsze świadczenie nie zostanie wnioskodawcy przyznane. Zapis pracodawcy wymagany w świadectwie pracy dotyczy tylko pracowników zawodów znajdujących się w spisie prac, którym przysługuje wcześniejsza emerytura. Ich lista znajduje się w rozporządzeniu Rady Ministrów z 1983 roku.

Jakie dokumenty są potrzebne do złożenia wniosku?

1. Wniosek o emeryturę na formularzu EMP.
2. Informacja o okresach składkowych i nieskładkowych na formularzu ERP-6.
3. Okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresy składkowe i nieskładkowe (wykazane w informacji o okresach składkowych i nieskładkowych), np. świadectwa pracy, zaświadczenia o zatrudnieniu, zaświadczenia o okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych czy np. przebywania na urlopie wychowawczym.
4. Wynagrodzenie w okresach zatrudnienia lub ubezpieczenia.

Uwaga! Wniosek o wcześniejszą emeryturę należy zgłosić najpóźniej w przeddzień swoich 60. urodzin (kobiety) lub 65. urodzin (mężczyźni).

Jak obliczyć wysokość świadczenia?

Kobiety i mężczyźni mają różne ustawowe wieki emerytalne do celów obliczenia świadczenia. W przypadku wcześniejszej emerytury wiek ten jest obniżony, ale nadal ma wpływ na wyliczenie. Im dłuższy staż pracy, tym wyższa będzie emerytura. Suma zgromadzonych składek emerytalnych to kluczowy czynnik wpływający na wysokość świadczenia. Im wyższe były zarobki osoby ubezpieczonej, tym więcej składek wpłacono, a co za tym idzie - tym wyższa będzie emerytura.

Wzór na obliczenie wysokości wcześniejszej emerytury:

Wysokość emerytury = (Suma zgromadzonych składek emerytalnych * Współczynnik okresu składkowego) / Średnie dalsze trwanie życia

Należy pamiętać, że powyższy wzór jest uproszczeniem i nie uwzględnia wszystkich szczegółów obowiązujących przepisów. Dokładne wyliczenie wysokości wcześniejszej emerytury najlepiej powierzyć Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

Emerytura pomostowa dla osób pracujących w szczególnych warunkach

Osoby, które wykonywały pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, ale mimo to nie spełniły warunków niezbędnych, by otrzymać emeryturę wcześniejszą, mogą ubiegać się o emeryturę pomostową uregulowaną w Ustawie o emeryturach pomostowych z dnia 19 grudnia 2008 roku (Dz.U. 2008 nr 237 poz. 1656).

Emeryturę pomostową można przyznać osobom, które pracowały lub nadal pracują w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Osoby kwalifikujące się do wcześniejszej emerytury pomostowej to kobiety, które ukończyły 55 lat oraz mężczyźni, którzy ukończyli 60 lat. W przypadku kobiet minimalny wymagany staż ubezpieczeniowy to 20 lat, a w przypadku mężczyzn 25 lat. Dokumentem potwierdzającym, że pracownik wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze jest wzmianka w świadectwie pracy dokonana przez pracodawcę.

Osoby, które pracowały w szczególnych warunkach lub wykonywały prace o szczególnym charakterze po 1 stycznia 1999 roku, również kwalifikują się do tego świadczenia.

Wysokość emerytury pomostowej: najważniejsze informacje

Ustawa o emeryturach pomostowych gwarantuje, że emerytura pomostowa nie może być niższa od najniższej emerytury. W 2024 roku kwota ta wynosi 1781 złotych brutto. Wysokość emerytury pomostowej podlega corocznej waloryzacji, tak jak inne świadczenia emerytalne. 

Spis treści

1. Kto może skorzystać z wcześniejszej emerytury?
2. Konieczna adnotacja w świadectwie pracy
3. Jakie dokumenty są potrzebne do złożenia wniosku?
4. Jak obliczyć wysokość świadczenia?
5. Emerytura pomostowa dla osób pracujących w szczególnych warunkach
6. Wysokość emerytury pomostowej: najważniejsze informacje