Głodowe emerytury nauczycieli. Pułapka przejścia na wcześniejszą emeryturę

Zgodnie z nowelizacją przejść na emeryturę na szczególnych zasadach, czyli w wieku niższym niż ustawowy (60 lat u kobiet i 65 lat u mężczyzn) będą mogli - po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy - nauczyciele, którzy łącznie spełnią następujące warunki: rozpoczęli przed 1 stycznia 1999 r. pracę na stanowisku nauczyciela, wychowawcy lub innego pracownika pedagogicznego, mają udokumentowany okres składkowy wynoszący co najmniej 30 lat, w tym co najmniej 20 lat "pracy przy tablicy". Podstawę do obliczenia emerytury stażowej ma stanowić wysokość składek zewidencjonowanych na koncie nauczyciela, kapitału zakładowego oraz środków z Otwartych Funduszy Emerytalnych zewidencjonowanych na subkoncie.

– Minister nauki obiecał powrót do art. 88 Karty nauczyciela, który został zlikwidowany. Tego zobowiązania minister nie dotrzymał, bo nowelizacja obejmie jedynie niewielką grupę nauczycieli, którzy rozpoczęli pracę w zawodzie przed 1999 r. Ale tragiczniejsze jest to, że osoby, które skorzystają z tej możliwości, będą miały emerytury głodowe – ostrzegała w trakcie prac nad ustawą Krystyna Szumilas, posłanka KO.

– Otwarcie i wyraźnie mówi się w uzasadnieniu tej ustawy, że skorzystanie z tego prawa będzie oznaczało, że wysokość tego świadczenia będzie mniejsza niż wysokość emerytury w przypadku powszechnego wieku emerytalnego. Wydaje się to oczywiste, bo przecież kapitał zgromadzony przez mniejszą liczbę lat pracy, a także dłuższa przewidywana liczba miesięcy życia powodują, że statystycznie ta emerytura musi być niższa, ale może się znaleźć grupa nauczycieli w szczególnej sytuacji, która z tego prawa będzie chciała skorzystać – odpowiedział Dariusz Piontkowski, wiceminister edukacji i nauki.

– Nikt nauczycieli przecież nie zmusza, aby z tego prawa skorzystać. Przedstawiony projekt ustawy jest odpowiedzią na postulaty zgłaszane przez środowiska oświatowe, ale także samorządowe czy akademickie – podkreślał.

Do przejścia na emeryturę na szczególnych zasadach będą mogli przejść począwszy od: 1 września 2024 r. (nauczyciele urodzeni przed 1 września 1966 r.); 1 września 2025 r. (nauczyciele urodzeni po 31 sierpnia 1966 r., a przed 1 września 1969 r.); 1 września 2026 r. (nauczyciele urodzeni po 31 sierpnia 1969 r.). Nauczyciela, który przejdzie na emeryturę na szczególnych zasadach, a nie osiągnął wieku emerytalnego, będzie można zatrudnić wyłącznie w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, za zgodą kuratora. Wymiar zatrudnienia w szkole takiego nauczyciela nie będzie mógł być wyższy niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć.

Nowela rozszerza grono uprawnionych do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, które jest odpowiednikiem emerytur pomostowych, o nauczycieli zatrudnionych w publicznych i niepublicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych, w tym w poradniach specjalistycznych. Obecnie świadczenia kompensacyjne przysługują nauczycielom pracującym w szkołach, przedszkolach, placówkach kształcenia ustawicznego, młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, w młodzieżowych ośrodkach socjoterapii i w specjalnych ośrodkach wychowawczych.