I Kongres ESG. Ministrowie, eksperci i liderzy biznesy na rzecz wdrożenia ESG w Polsce

W panelu, który 26 stycznia br. zainaugurował obrady I Kongresu ESG zatytułowanym „Polska w kierunku ESG – jak standardy zrównoważonego rozwoju wpłyną na politykę państwa w zakresie rozwoju, edukacji, polityki społecznej i ochrony środowiska udział wzięli:

•        Justyna Orłowska - Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. GovTech, Dyrektor Centrum GovTech, a także Pełnomocnik Ministra Edukacji i Nauki ds. Transformacji Cyfrowej
•        Olga Semeniuk - Wiceminister Rozwoju i Technologii, Pełnomocnik Rządu ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw
•        Barbara Socha – Wiceminister Rodziny i Polityki Społecznej
•        Marcin Wiącek – Rzecznik Praw Obywatelskich
•        Anna Zalewska – Członkini Parlamentu Europejskiego, Członkini Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności

Barbara Socha, Wiceminister Rodziny i Polityki Społecznej postrzega wdrażanie ESG jako ogromną szansę, by wpłynąć na kształt tych standardów nie tylko w Polsce. Zdaniem minister, możemy zaproponować państwom europejskim nowe rozwiązania w tym zakresie. Jednak w krótkiej perspektywie kluczowy dla Polski jest komponent społeczny, poprzez działania aktywizujące różne obszary rynku pracy, m.in. kobiety czy osoby z niepełnosprawnościami.

- Uważam, że warto wprowadzić do standardów ESG dwa elementy. Pierwszą byłby współczynnik osób zatrudnionych na czas określony. W Polsce mamy obecnie bardzo wysoki odsetek osób zatrudnionych w takiej formule, która z ich perspektywy jest niestabilna. Drugim byłoby rekomendowanie i promowanie uelastycznienia form pracy – z uwzględnieniem pracy zdalnej i zatrudnienia w niepełnym wymiarze. To pomogłoby aktywizować osoby, które mają obecnie do wyboru głównie dwie przeciwstawne propozycje: praca w pełnym wymiarze godzin lub pozostawanie poza rynkiem pracy. Taką grupą są na przykład młode kobiety, chcące poświęcić się opiece nad dzieckiem, które nie osiągnęło jeszcze wieku przedszkolnego - powiedziała Barbara Socha.

Prof. Marcin Wiącek, Rzecznik Praw Obywatelskich podkreślił, że spośród ponad 70 tys. skarg, które każdego roku wpływają do Biura Rzecznika, pojawiają się takie, które są mogłyby zostać rozwiązane przez wdrożenie standardów ESG.

Trzecim obszarem, wskazywanym przez RPO są kwestie związane z obecnością osób z niepełnosprawnościami na rynku pracy.  - Mamy dużo regulacji, które zachęcają do zatrudniania, ale czasem brak usprawnień w urzędach czy przestrzeni publicznej sprawiają, że nie wykorzystujemy w pełni całego ich potencjału na rynku pracy - dodał RPO.

Zdaniem prof. Wiącka, wśród polskich standardów ESG powinna znaleźć się transparentność wynagrodzeń na szczeblach kierowniczych a także możliwość zwrócenia się do pracodawcy o uzasadnienie różnic w wynagrodzeniu.

Justyna Orłowska, Pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. GovTech, Dyrektor Centrum GovTech a także Pełnomocnik Ministra Edukacji i Nauki ds. Transformacji Cyfrowej podkreśliła, że zagadnienia z obszaru oświaty są ważne w zrównoważonym rozwoju.

Obszar nauki i edukacji jest niezwykle ważnym elementem zrównoważonego rozwoju, dotyczy to nie tylko nauki szkolnej, ale także wspierania badań i rozwoju. - Obecnie realizujemy już programy badawcze w obszarze niskoemisyjnej energii, transformacji energetycznej. Ministerstwo Edukacji i Nauki i NCBiR działają też m.in. na rzecz wdrożenia strategii wodorowej - powiedziała Justyna Orłowska.

Minister Orłowska podkreśliła także, że ważny element ESG - solidarność międzypokoleniowa - ma już w Polsce rangę konstytucyjną, zapisaną w artykule 5 ustawy zasadniczej. 

Do roli edukacji w zrównoważonym rozwoju nawiązała również Olga Semeniuk, Wiceminister Rozwoju i Technologii, Pełnomocnik Rządu ds. Małych i Średnich Przedsiębiorstw. - Realizujemy strategię wykorzystania potencjału współpracy małych i średnich przedsiębiorstw z sektorem edukacji. Tworzymy nową ustawę o kształceniu rzemieślniczym, by rozszerzyć definicję pracownika młodocianego na pracownika zawodowego. Nadajemy nowe kierunki kształcenia, chcemy, by polska gospodarka mogła wykorzystać szansę rozwoju w nowych wąskich dziedzinach, takich jak astronautyka, czy nowe obszary fizyki. To da nam możliwość – we współpracy z dużymi partnerami – dalszego zwiększania, już znaczącej, roli Polski w europejskich łańcuchach dostaw i tworzeniu technologii przyszłości -  powiedziała minister Semeniuk.

Anna Zalewska, Członkini Parlamentu Europejskiego i była minister edukacji podkreśliła, że kwestie zrównoważonego rozwoju wymagają edukacji społecznej.

Na zakończenie panelu dyskusyjnego, zgromadzeni na Kongresie przedstawiciele firm, organizacji i instytucji wspólnie podpisali list intencyjny na rzecz wdrażania ESG w Polsce. „Chcemy, by ESG było punktem wyjścia do nauki tej odpowiedzialności i jej promowania w bezpośrednim otoczeniu. Tylko wspólnie możemy podjąć działania, które zatrzymają proces degradacji środowiska naturalnego i które uświadomią nam wszystkim, że to, w jakim świecie będą żyły nasze dzieci i wnuki, leży w naszych rękach. Dlatego tak ważne jest budowanie wspólnoty opartej na szacunku i różnorodności oraz zdolnej do odpowiedzi na nowe wyzwania społeczne” – podkreślono w liście. Dokument podpisali: Barbara Socha – Wiceminister Rodziny i Polityki Społecznej, Marcin Wiącek – Rzecznik Praw Obywatelskich, Urszula Jóźwiak - Prezes Fundacji im. XBW Ignacego Krasickiego, Natalia Witkowska – Redaktor Naczelna RaportCSR.pl, prof. Piotr Stankiewicz - Dyrektor Instytutu Organizacji i Zarządzania w Przemyśle ORGMASZ w Sieci Badawczej Łukasiewicz, Krzysztof Krystowski - Prezes Związku Pracodawców Klastry Polskie, Karolina Opielewicz – Członkini Zarządu Krajowej Izby Gospodarczej, Witold Solski – Przewodniczący Komisji Krajowej, Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Samozatrudnionych „wBREw”.

W panelu środowiska biznesu pod tytułem „ESG = game changer. Jak standardy zrównoważonego rozwoju zmienią zasady gry w biznesie?” udział wzięli:

•              Anna Rulkiewicz – Prezes Zarządu, Grupa LUX MED
•              Janusz Janiszewski - Prezes Zarządu, Polska Agencja Żeglugi Powietrznej
•              Piotr Czech - Dyrektor Lotniska Chopina
•              Mariusz Mielczarek - Dyrektor ds. regulacji i sektora publicznego w Europie Środkowo-Wschodniej, Amazon
•              Stanisław Barański – Dyrektor Działu Strategii i Analiz, PKN ORLEN S.A.
•              Filip Osadczuk – Pełnomocnik Zarządu ds. ESG, szef Wydziału Relacji Inwestorskich i Zrównoważonego Rozwoju, PGE Polska Grupa Energetyczna
•              Przemysław Kulik - Dyrektor Biura CSR i Raportowania Zrównoważonego Rozwoju, Bank Gospodarstwa Krajowego

Dyskusję poprowadził Damian Kuraś, Dyrektor Instytutu ESG.

Do świadomości przedsiębiorców nie do końca przebił się fakt, że już od 2024 roku obowiązkiem raportowania działań ESG będą objęte wszystkie organizacje – firmy i instytucje – zatrudniające powyżej 250 pracowników. Raporty składane w 2024 r. dotyczyć będą działań prowadzonych w 2023 roku. - Mamy tak naprawdę rok, żeby przygotować się do tego obowiązku. Dla mojej organizacji ESG jest bardzo ważne, bo trudno mówić o zdrowym człowieku bez zdrowego środowiska. Przygotowaliśmy już strukturę i ludzi, którzy pomagają nam osiągać kolejne cele w drodze do zeroemisyjności. Wspomagamy się też zewnętrznymi ekspertami. Musimy mądrze wykorzystać ten rok, ale cieszę się, że raportowanie będzie obowiązkowe. To będzie dodatkowa mobilizacja dla wszystkich firm, będzie to też źródło zewnętrznej wiedzy, jakie działania, aktywności podejmują inne przedsiębiorstwa - powiedziała Anna Rulkiewicz, prezes zarządu Grupy LUX MED.

Mariusz Mielczarek, Dyrektor ds. regulacji i sektora publicznego w Europie Środkowo-Wschodniej w Amazon podkreślił, że pomimo wysokich kosztów wprowadzania zasad ESG, są one dla firm opłacalne. - Jako Amazon czujemy dużą odpowiedzialność. Działamy na wielu kontynentach i w bardzo wielu obszarach. ESG, czy zawężając: ślad węglowy, dotyczy nas w transporcie, centrach danych i w całym łańcuchu dostaw logistycznych. Obszarów, w których mamy coś do zrobienia jest bardzo dużo. Postawiliśmy sobie bardzo ambitny cel, bo w 2040 – 10 lat przed celem paryskim chcemy być neutralni klimatycznie. Do 2025 r w Europie chcemy pozyskiwać energię tylko i wyłącznie ze źródeł odnawialnych.

Mariusz Mielczarek podkreślił też, że w perspektywie czasu, duże firmy takie jak Amazon, będą chciały by ich dostawcy również oferowali usługi, dzięki którym ślad węglowy będzie się zmniejszał, co wiąże się z koniecznością zmian u tych dostawców.  -Obecnie tysiące pracowników Amazon w Polsce dojeżdża do pracy wykorzystując usługi zewnętrznych firm transportowych, z którymi współpracujemy. Obecnie żadna z firm w Polsce nie dysponuje flotą pojazdów, które pomagałyby nam zmniejszyć oddziaływanie na środowisko. Na dzień dzisiejszy nie stać ich na przejście na ekologiczne środki transportu, być może mogłyby tu pomóc środki unijne - dodał. Pomoc dla mniejszych firm w realizacji działań ESG umożliwi im skuteczne konkurowanie na rynku polskim, ale też europejskim i światowym. 

- Dzisiaj regulacje, szczególnie unijne, zmuszają instytucje kapitałowe, by kierować środki w kierunku inwestycji o charakterze zrównoważonym. Kwestia ryzyk ESG jest kwestią ryzyka reputacyjnego banku. Dlatego brak wdrożenia ESG może wpływać na możliwość (lub jej brak), uzyskania zewnętrznego finansowania. Istnieje już trend ułatwiania uzyskania finansowania firmom angażującym się w działania na rzecz środowiska i utrudniania technologiom „brudnym” - powiedział Przemysław Kulik, Dyrektor Biura CSR i Raportowania Zrównoważonego Rozwoju Banku Gospodarstwa Krajowego. Jego zdaniem ważne jest zachowanie równowagi między jakością życia, a dbałością o środowisko, tak by np. rozwiązać kwestie związane ze zubożeniem energetycznym.

Poza kwestią odpowiedzialności społecznej i środowiskowej, działania ESG przynoszą także długoterminowe korzyści dla firmy. - To długoterminowa inwestycja, która przyniesie zysk - podkreślił Stanisław Barański, Dyrektor Działu Strategii i Analiz w PKN ORLEN S.A. - Orlen był pierwszą spółką w regionie Europy Środkowo-Wschodniej, która złożyła twarde zobowiązanie, że do 2050 roku stanie się spółką zeroemisyjną netto. Firma oprócz dekarbonizacji cały czas inwestuje też w zrównoważony rozwój, w tym w fotowoltaikę, farmy wiatrowe i technologie wodorowe - dodał Stanisław Barański.  Opłacalność zrównoważonego rozwoju opiera się nie tylko na regulacjach, ale także na presji ze strony inwestorów. Dodatkowo większe firmy będą oczekiwać od swoich dostawców przestrzegania zasad, co spowoduje, że mniejsze firmy również będą dostosowywać się do standardów ESG.   

Standardy ESG mają motywować do dokonywania zmian. W branży lotniczej te zmiany zachodzą już od dawna. Jak wskazał Piotr Czech, dyrektor warszawskiego Lotniska Chopina, zielona transformacja i chęć ograniczania kosztów motywuje do budowania bardziej ekologicznych samolotów. Konstruktorzy statków powietrznych są do tego mobilizowani przez przewoźników, ponieważ obecnie paliwo stanowi już około 30 procent wszystkich kosztów.

Powstają nowe rozwiązania techniczne i technologiczne: biopaliwa czy elektryczne statki powietrzne, które mogą zostać wykorzystane do dowożenia pasażerów na krótkich dystansach do hubów dalekobieżnych. - Lotnisko Chopina każdą modernizację analizuje pod kątem wprowadzania oszczędniejszych, bardziej przyjaznych środowisku rozwiązań. W ten sposób przeprowadziliśmy m.in. wymianę lamp na pasach startowych, a na dachu terminalu zainstalowana została mała elektrownia fotowoltaiczna - powiedział Piotr Czech. 

Również Janusz Janiszewski, prezes zarządu Polskiej Agencji Żeglugi Powietrznej podkreśla, że branża lotnicza działa na rzecz zrównoważonego rozwoju, już od wielu lat, nim jeszcze w Polsce upowszechniło się pojęcie ESG. - Pracujemy nad zrównoważonym rozwojem od 2009 roku, tylko nie nazywaliśmy tego w ten sposób. Teraz jesteśmy na progu prawdziwej rewolucji w transporcie lotniczym - aviation 4.0, w ramach której rośnie wykorzystanie bezzałogowych statków powietrznych (UAV) przez małe i duże firmy - powiedział Janusz Janiszewski.

Prezes PAŻP podkreślił, że integracja usług UAV z polską gospodarką przyniesie 576 mld zł korzyści polskiemu PKB do 2026 roku.