Jeśli nie udało ci się znaleźć nowego zatrudnienia, a jesteś za młody na emeryturę, nie załamuj rąk. Masz jeszcze ostatnią deskę ratunku. Sprawdź, czy przysługuje ci świadczenie przedemerytalne.
Komu przysługuje świadczenie przedemerytalne
Świadczenia przedemerytalne to nie to samo, co wcześniejsza emerytura. Może być ci przyznane tylko wtedy, gdy przepracowałeś w firmie co najmniej pół roku i zostałeś zwolniony z pracy nie ze swojej winy (np. nie mogłeś wylecieć z pracy dyscyplinarnie). Powinieneś więc dopilnować, aby w twoim świadectwie pracy znalazła się odpowiednia przyczyna zwolnienia, bo to leży w twoim interesie.
Żeby starać się o świadczenie, musisz najpierw udać się do powiatowego urzędu pracy i uzyskać prawo do zasiłku dla bezrobotnych. Świadczenie może być ci przyznane, jeśli masz status osoby bezrobotnej i nadal jesteś zarejestrowany jako bezrobotny i przez co najmniej pół roku pobierałeś z urzędu pracy zasiłek dla bezrobotnych. W tym czasie nie mogłeś odmówić (chyba że z uzasadnionego powodu) podjęcia pracy zaproponowanej przez urząd, również w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych.
Ponadto musisz złożyć w ZUS-ie wniosek o przyznanie świadczenia przedemerytalnego w ściśle określonym terminie. Poza tym musisz być w odpowiednim wieku i mieć wystarczający staż pracy. Kryteria dotyczące wieku i stażu zmieniają się w zależności od przyczyn rozwiązania przez zakład pracy umowy o pracę. Zawsze jednak musisz udowodnić, że w firmie, z której zostałaś zwolniony, pracowałaś wcześniej przez co najmniej 6 miesięcy.
Ważny wiek, staż i przyczyna utraty dochodów
Świadczenie przedemerytalne otrzymasz, jeśli spełniasz ponadto wymienione warunki.
Jeśli straciłaś(-eś) pracę z powodu likwidacji lub niewypłacalności pracodawcy:
- musisz mieć ukończone co najmniej 56 lat (kobieta) lub co najmniej 61 lat (mężczyzna) do dnia rozwiązania umowy o pracę (lub stosunku służbowego) oraz udowodniony staż pracy wynoszący co najmniej 20 lat (kobieta) i 25 lat (mężczyzna). Warunek dodatkowy - u tego pracodawcy byłaś(-eś) zatrudniona(-y) nie krócej niż sześć miesięcy;
- bez względu na wiek, ale pod warunkiem, że do 31 grudnia roku poprzedzającego rozwiązanie umowy o pracę twój staż pracy wynosił co najmniej 34 lata (kobieta) i 39 lat (mężczyzna). Warunek dodatkowy: pracowałaś(-eś) w tej firmie co najmniej na pół roku przed jej zamknięciem.
Jeśli straciłaś(-eś) pracę z przyczyn dotyczących zakładu pracy (np. likwidacja stanowiska, zwolnienia grupowe, przyczyny ekonomiczne):
- musisz mieć ukończone co najmniej 55 lat (kobieta) lub 60 lat (mężczyzna) do dnia rozwiązania stosunku pracy (lub stosunku służbowego) oraz masz 30-letni (kobieta) lub 35-letni staż pracy (mężczyzna). Warunek dodatkowy - przepracowałaś w tej firmie co najmniej sześć miesięcy;
- bez względu na wiek - jeśli do dnia rozwiązania umowy (stosunku służbowego) masz staż pracy wynoszący co najmniej 35 lat (kobieta) lub 40 lat (mężczyzna). Warunek dodatkowy - przepracowałaś(eś) w tej firmie co najmniej 6 miesięcy.
Jeśli prowadziłaś(-eś) własną firmę,a sąd ogłosił jej upadłość do dnia, w którym sąd wydał postanowienie o upadłości firmy, musisz mieć ukończone co najmniej 56 lat (kobieta) oraz co najmniej 61 lat (mężczyzna) oraz legitymować się stażem pracy wynoszącym 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn. Ważne, żeby działalność gospodarcza (niezwiązana z rolnictwem) była prowadzona bez przerwy co najmniej dwa lata przed dniem ogłoszenia upadłości i za ten okres były opłacane składki na ubezpieczenia społeczne.
Jeśli straciłaś(-eś) prawo do renty musisz mieć ukończone co najmniej 55 lat (kobieta) oraz co najmniej 60 lat (mężczyzna) oraz udowodnić 20-letni (kobieta) lub 25-letni (mężczyzna) staż pracy. Wcześniej przez pięć lat bez przerwy musiałaś pobierać rentę z tytułu niezdolności do pracy. Warunek dodatkowy - musisz zarejestrować się w urzędzie pracy w ciągu 30 dni od dnia, w którym straciłaś(-eś) do niej prawo.
Ile wynosi zasiłek?
Od 1 marca 2009 r. to kwota 804,02 zł miesięcznie. Jeśli ostatnio miałeś prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, to otrzymasz świadczenie w wysokości przyznanej renty, jednak kwota ta nie może być wyższa niż 804,02 zł. Co roku możesz liczyć na podwyższenie swego świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego, bo są one waloryzowane na takiej samej zasadzie jak emerytury.
Nie jesteś skazany tylko na świadczenie
Każdy, kto ma prawo do świadczenia (zasiłku) przedemerytalnego, może dodatkowo pracować i dorabiać do tych skromnych pieniędzy. Ale musisz uważać i dokładnie liczyć swoje dochody. ZUS dokładnie kontroluje, ile zarabiasz i dorabiasz. Gdy przekroczysz dopuszczalny limit zarobków, może ci zawiesić lub zmniejszyć świadczenie.
Możesz bezkarnie dorabiać do świadczenia, jeśli twoje dochody wraz ze świadczeniem nie są wyższe niż 50 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w roku kalendarzowym poprzedzającym termin waloryzacji. Od 1 marca 2009 roku jest to 1472 zł.
Jeśli w ciągu miesiąca zarobisz (łącznie z przyznanym świadczeniem lub zasiłkiem) więcej niż 1472zł, ZUS zmniejszy ci świadczenie. Obniżone świadczenie będziesz dostawać tak długo, aż powiadomisz ZUS, że już nie dorabiasz lub że twoje łączne zarobki są niższe niż 1472 zł.
Natomiast wypłata świadczenia podlega zawieszeniu (w związku z osiąganiem przychodu) w dwóch wypadkach. Po pierwsze - gdy twoje zarobki (bez świadczenia) będą wyższe niż 2060,80 zł. Po drugie - bez względu na wysokość dodatkowego zarobku - gdy wysokość twego świadczenia przekroczy 1472 zł.
Świadczenia przedemerytalne rozlicza się (z pewnymi wyjątkami) po zakończeniu roku rozliczeniowego. Dla roku rozliczeniowego trwającego od 1.03.2009 r. do 28.02.2010 r. kwoty przychodu wynoszą: dopuszczalna - 17 664 zł, graniczna - 24 729,60 zł.
Wznowienie wypłaty świadczenia jest możliwe, ale tylko wtedy, gdy złożysz wniosek w ZUS informujący, że przestałeś zarabiać albo zarabiasz mniej, niż wynoszą progi.
Kiedy ZUS zawiesi świadczenie
- gdy uzyskasz prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy lub renty inwalidzkiej
- gdy będziesz pobierał rentę strukturalną lub świadczenia o charakterze rentowym z instytucji zagranicznej
Po świadczeniu - emerytura
Z chwilą osiągnięcia tzw. powszechnego wieku emerytalnego (60 lat - kobieta, 65 lat - mężczyzna) tracisz prawo do świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego, a w konsekwencji ZUS wstrzymuje wypłatę pieniędzy.
Możesz przejść na emeryturę, jeżeli udowodnisz co najmniej 20-letni staż pracy (kobieta) lub 25-letni (mężczyzna).
Możesz przejść ze świadczenia na wcześniejszą emeryturę
Jeśli w czasie pobierania świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego spełnisz wszystkie warunki niezbędne do przyznania wcześniejszej emerytury, możesz wystąpić do ZUS z wnioskiem o jej przyznanie. Jeśli nie złożysz takiego wniosku, to w dalszym ciągu ZUS będzie wypłacał świadczenie albo zasiłek przedemerytalny. Jeśli jednak zdecydujesz się na przejście ze świadczenia lub zasiłku na wcześniejszą emeryturę i złożysz wniosek o nią, nie będziesz mógł wybierać, czy chcesz pobierać świadczenie przedemerytalne czy emeryturę. W dniu, w którym uzyskasz prawo do emerytury, nie będziesz miał prawa do świadczenia przedemerytalnego.
Kiedy stracisz prawo do świadczenia
- gdy złożysz wniosek o ustanie prawa do tego świadczenia
Możesz zgłosić wniosek o ustanie prawa do świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego. Musisz jednak pamiętać, że w ten sposób pozbawiasz się ewentualnego przywrócenia prawa do świadczenia czy zasiłku przedemerytalnego. Gdy to prawo utracisz, możesz wprawdzie zgłosić nowy wniosek o przyznanie prawa do świadczenia przedemerytalnego, ale wtedy będziesz musiał spełnić wszystkie wymagane warunki, tak jakbyś starał się o nie po raz pierwszy. A np. zasiłków już się nie przyznaje, zatem ponowne ustalenie prawa do zasiłku jest niemożliwe.
- w dniu, poprzedzającym dzień osiągnięcia wieku emerytalnego, w którym skończysz 60 lat (dla kobiety) i 65 lat (dla mężczyzny)
- w dniu poprzedzającym dzień, w którym ZUS przyznał ci prawo do emerytury
- w dniu, w którym zostałeś właścicielem nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe albo współwłasności nieruchomości rolnej, jeżeli twój udział przekracza 2 ha przeliczeniowe
Ustanie prawa do świadczenia czy zasiłku przedemerytalnego oznacza, że kiedy decyzja ZUS w tej sprawie stanie się prawomocna, nie masz już żadnej możliwości, żeby odzyskać prawa do tych świadczeń. Na przykład - jeśli kupiłeś ziemię i przez to straciłeś prawo do świadczenia, a potem ją sprzedałeś, to ZUS i tak nie przywróci ci prawa do świadczenia.
Masz obowiązek zawiadomić ZUS o okolicznościach powodujących ustanie prawa do świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego.
Uwaga!
Jeśli przysługuje ci świadczenie (zasiłek) przedemerytalne, a uzyskasz też prawo do renty rodzinnej lub uposażenia rodzinnego, ZUS wypłaci ci się tylko jedno z tych świadczeń - wyższe lub to, które sam wybierzesz.
Krok po kroku do świadczenia
1. Złóż wniosek
Wiesz już, że spełniasz warunki konieczne do otrzymania pieniędzy. Co dalej? Musisz złożyć wniosek i dołączyć do niego komplet dokumentów potwierdzających twoje prawo do świadczenia. Świadczenia przedemerytalne przyznaje i wypłaca ZUS. Jeśli się o nie starasz, musisz zgłosić się do oddziału ZUS w miejscu twojego zamieszkania (to znaczy w miejscu ostatniego zameldowania na pobyt stały) albo właściwego dla miejsca twojego zameldowania (np. jeśli mieszkasz na wsi, a ZUS znajduje się w mieście powiatowym).
Wniosek musisz złożyć w ciągu 30 dni od wydania przez powiatowy urząd pracy zaświadczenia potwierdzającego 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych. Musisz dotrzymać tego terminu, bo inaczej ZUS nie przyzna ci świadczenia (w wyjątkowych wypadkach na twój wniosek ZUS może przywrócić ten termin).
Jeśli w okresie poprzedzającym złożenie wniosku pracowałeś (nawet w ramach prac interwencyjnych czy robót publicznych) i praca zakończyła się po upływie 6-miesięcznego okresu pobierania zasiłku dla bezrobotnych, to wniosek musisz złożyć w ciągu 14 dni od zakończenia tej pracy i nie masz żadnej możliwości przedłużenia tego terminu.
2. Pamiętaj o załącznikach
Wniosek musi być czytelnie wypełniony i własnoręcznie podpisany. Do wniosku muszą być dołączone (w zależności od sytuacji) odpowiednie dokumenty lub oświadczenia potwierdzające okoliczności uzasadniające przyznanie świadczenia i ustalenie jego wysokości:
- postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości - jeśli prowadziłeś pozarolniczą działalność gospodarczą,
- świadectwo pracy, w którym będzie określona podstawa prawna rozwiązania umowy o pracę lub stosunku służbowego,
- dokument pozwalający na ustalenie przyczyn uzasadniających rozwiązanie umowy o pracę, jeżeli świadectwo pracy nie potwierdza tych okoliczności,
- dokument wydany przez powiatowy urząd pracy, poświadczający: co najmniej 6-miesięczny okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych, fakt aktualnego zarejestrowania jako bezrobotny oraz potwierdzenie, że w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych - bez uzasadnionej przyczyny - nie odmówiłeś przyjęcia propozycji zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej,
- decyzję wydaną przez powiatowy urząd pracy o utracie prawa do zasiłku dla bezrobotnych, jeśli utraciłeś to prawo z powodu upływu okresu, na jaki zasiłek został przyznany,
- świadectwo pracy potwierdzające fakt zatrudnienia w ramach prac interwencyjnych lub robót publicznych,
- zaświadczenie powiatowego urzędu pracy o dacie zarejestrowania, jeśli utraciłeś prawo do renty,
- dowody potwierdzające twój staż pracy (okresy składkowe i nieskładkowe) oraz ewentualnie okresy pracy w gospodarstwie rolnym.
Uwaga!
Najlepiej zapytać w swoim oddziale ZUS, jakie dokumenty w twojej sytuacji będą konieczne.
3. Czekaj na decyzję ZUS
Jeśli spełniasz wszystkie warunki i złożyłeś wniosek w terminie, ZUS wydaje decyzję o przyznaniu świadczenia oraz podaje jego wysokość i termin wypłaty. Prawo do świadczenia przysługuje ci od następnego dnia po dniu złożenia wniosku wraz z wymaganymi dokumentami. Jeśli jednak nie złożysz wymaganych dokumentów w wyznaczonym terminie, ZUS wyda decyzję odmawiającą przyznania ci prawa do świadczenia przedemerytalnego.
4. Możesz się odwołać
Od decyzji w sprawie świadczenia możesz się odwołać do sądu, ale za pośrednictwem ZUS. Masz na to miesiąc od dnia doręczenia decyzji. Odwołanie składasz na piśmie lub ustnie do protokołu. Jeśli ZUS uzna odwołanie za słuszne, musi zmienić lub uchylić decyzję nie później niż w ciągu 30 dni od wniesienia odwołania. Jeśli natomiast ZUS nie uwzględni twego odwołania, musi przekazać sprawę (wraz z uzasadnieniem) do sądu nie później niż w terminie 30 dni od dnia złożenia odwołania. Odwołanie rozpatruje sąd pracy i ubezpieczeń społecznych w sądzie okręgowym właściwym ze względu na twoje miejsce zamieszkania.
Ważne i warte zapamiętania!
Zasiłek lub świadczenie przedemerytalne jest wypłacane tylko do osiągnięcia wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn).
ZUS ma obowiązek wszczęcia z urzędu postępowania o przyznanie emerytury. Musi cię poinformować o wstrzymaniu wypłaty zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego od dnia osiągnięcia wieku emerytalnego oraz o przysługującym ci prawie do złożenia wniosku o emeryturę. Zawiadomienie z ZUS powinieneś dostać na dwa miesiące przed ukończeniem 60 lat (kobieta) lub 65 lat (mężczyzna) wraz z informacją o terminie wstrzymania wypłaty świadczenia lub zasiłku przedemerytalnego. Jednocześnie ZUS wyśle ci formularz wniosku o przyznanie emerytury (druk ZUS Rp1E) i poinformuje o terminie złożenia wniosku o emeryturę. Poza tym ZUS powinien zawiadomić cię także o konieczności złożenia brakujących dokumentów, wymaganych do przyznania emerytury i ustalenia jej wysokości (np. zaświadczenia o zatrudnieniu i osiąganych zarobkach na druku ZUS Rp-7). Jeżeli złożyłeś je wcześniej wraz z wnioskiem o świadczenie przedemerytalne, nie musisz składać ich ponownie.
Uwaga!
Wszczęcie przez ZUS postępowania o przyznanie emerytury nie jest równoznaczne z jej przyznaniem. ZUS nie zacznie wypłacać ci emerytury automatycznie, sam musisz złożyć wniosek nie później niż w miesiącu, w którym osiągniesz wiek emerytalny.
Podcasty
Playlisty tematyczne
