Komornik zajmuje pensję. Sprawdź, co można potrącić bez zgody pracownika

Z pensji potrącone mogą być następujące kwoty: alimenty i świadczenia alimentacyjne, należności inne niż świadczenia alimentacyjne np. z tytułu kredytów bankowych, zaliczki pieniężne oraz kary pieniężne.

Te potrącenia są obowiązkowe, ale ich katalog ma charakter zamknięty. Oznacza to, że wszystkie inne potrącenia mogą być egzekwowane z wynagrodzenia pracownika tylko za jego pisemną zgodą. Należności muszą być potrącane w określonej kolejności. Najpierw - alimenty i świadczenia alimentacyjne, później inne należności, następnie zaliczki i na końcu kary pieniężne.

Potrącenia z umowy o pracę na cały etat
Z wynagrodzenia komornik może potrącić całą kwotę poza kwotą wolną od zajęcia. Uwaga! Kwota wolna od zajęcia przez komornika to rzeczywista i prawnie ustalona kwota pieniędzy, jaką komornik musi pozostawić do dyspozycji dłużnika.

W 2018 r. komornika obowiązują następujące zasady: limit górny zajęcia komorniczego - do 50 proc. wynagrodzenia lub do 60 proc. wynagrodzenia w przypadku długów alimentacyjnych, konieczność pozostawienia osobie zadłużonej kwoty minimalnego wynagrodzenia (czyli 2100 zł brutto, 1530 zł netto).  

Zgodnie z prawem, z umowy o pracę komornik może zająć maksymalnie 50 proc. wynagrodzenia za pracę. Jeśli źródłem zadłużenia są świadczenia alimentacyjne, może być to 60 proc. pensji. Jednocześnie dochód pracownika nie może być niższy niż najniższa krajowa, czyli - na koncie dłużnika komornik musi także pozostawić kwotę stanowiącą równowartość minimalnego wynagrodzenia, które w 2018 roku wynosi 2100 brutto, czyli 1530 zł netto.

To oznacza, że połowę wynagrodzenia komornik mógłby zająć dopiero, gdyby dłużnik na rękę zarabiał 3060 zł. Każdy, kto zarabia mniej, nie musi się obawiać, że będzie miał potrącone całe 50 proc. kwoty, ponieważ do jego dyspozycji będzie musiała pozostać kwota minimalnego wynagrodzenia, czyli 1530 zł. Tyle musi otrzymać na konto każdy pracujący w pełnym wymiarze etatu. Niezależnie od tego, ile zarabia. Jeśli pracownik na etacie zarabia np. 2000 zł netto, komornik zabierze mu 1530 zł, natomiast będzie musiał zostawić mu do dyspozycji 470 zł (kwota wolna od zajęcia musi zostać ci wypłacona).

Ważne! Jeśli zarabiasz najniższą krajową, wówczas komornik nie zabierze z twojej pensji ani złotówki. Najniższe wynagrodzenie jest bowiem chronione i komornik nie może z niego egzekwować żadnych należności - i to niezależnie od tego ile wynosi twoje zadłużenie i ilu komorników masz na karku.

Potrącenia z umowy na część etatu
Wynagrodzenia dłużników, którzy pracują na pół lub część etatu są również chronione przed zajęciem komorniczy. W odniesieniu do nich kwota wolna od potrąceń jest wprost proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Aby wyliczyć kwotę wolną od zajęcia, należy: wyliczyć minimalne wynagrodzenie brutto proporcjonalnie do całego etatu, odjąć od tej kwoty składki na ZUS i zaliczkę podatkową. Jeśli zatem pracuje na pół etatu i zarabiając co miesiąc 1000 zł netto. Kwota wolna od zajęcia to 765 zł (połowa 1530 x 1/2). Komornik będzie mógł więc zająć z jego wynagrodzenia jedynie 235 zł.

Potrącenia z umowy cywilnoprawnej
Wynagrodzenie z tytułu umowy cywilnoprawnej może być zajęte przez komornika w całości. Przynajmniej w teorii, gdyż w praktyce możesz ochronić je przed tak drastycznym zajęciem. Musisz jednak udowodnić komornikowi, że umowa cywilnoprawna jest twoim jedynym źródłem utrzymania i jest regularnie przedłużana (co miesiąc otrzymujesz zapłatę w podobnej wysokości). Wtedy obowiązują takie same zasady egzekucji jak przy egzekucji wynagrodzenia z umowy o pracę. I komornik będzie mógł zająć jedynie 50 proc. wpływów, 60 proc. w przypadku dłużników alimentacyjnych.

Ile komornik może zająć z konta bankowego
Jeśli po zajęciu wynagrodzenia otrzymujesz na konto bankowe wypłatę w wysokości kwoty wolnej od zajęcia komorniczego pensji, czyli 1530 zł, możesz wypłacić ją w całości. Będzie to bowiem mniej niż kwota ustalona w 2018 roku jako wolna od zajęcia na koncie bankowym, która wynosi 1575 zł.

Ile komornik może zabrać z emerytury i renty
Prawo chroni seniorów przed utratą całego świadczenia z powodu długów i różnych zobowiązań. Niezależnie od wielkości zadłużenia, emeryt czy rencista nie zostanie bez środków do życia. Mimo że nie spłaca zadłużenia, zawsze część emerytury lub renty jest wolna od egzekucji i potrąceń.

Ważne! Jeżeli po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego wysokość świadczenia jest niższa niż kwota świadczenia wolna od potrąceń i egzekucji, to nie można dokonywać wtedy żadnych potrąceń i egzekucji.

Dwa limity
Przy egzekucji świadczeń z ubezpieczenia społecznego (zasiłki chorobowe, opiekuńcze lub macierzyńskie, zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego lub świadczenie rehabilitacyjne) obowiązują dwa limity potrąceń w postaci:

* maksymalnej dopuszczalnej kwoty potrącenia, którą stanowi odpowiedni procent kwoty świadczenia brutto oraz

* kwoty wolnej od potrąceń.

Limit pierwszy: maksymalna dopuszczalna kwota potrącenia. Z zasiłków z ubezpieczeń społecznych mogą być potrącane należności:

* z tytułu świadczeń alimentacyjnych egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych oraz potrącanych na wniosek wierzyciela na podstawie przedłożonego przez niego tytułu wykonawczego – do wysokości 60 proc. kwoty zasiłku brutto,

* przy egzekucji świadczeń niealimentacyjnych – do wysokości 25 proc. kwoty zasiłku brutto.

To oznacza, że na poczet zadłużenia komornik może zająć jednorazowo maksymalnie 25 proc. świadczenia w przypadku długów innych niż alimentacyjne, a 60 proc., gdy chodzi o egzekwowanie długów z tytułu alimentów.

Uwaga: W razie zbiegu egzekucji długów alimentacyjnych z egzekucją innych należności, są one potrącane zgodnie z podaną wyżej kolejnością, przy czym egzekucja tych należności nie może łącznie przekraczać 60 proc. kwoty zasiłku. Jeśli potrącenia obejmują tylko inne należności niż alimentacyjne, kwota potrącenia nie może przekroczyć 25 proc. świadczenia.

Limit drugi: kwota wolna od potrąceń
Kolejnym limitem, który ogranicza wysokość możliwych potrąceń ze świadczenia jest kwota wolna od potrąceń. Zgodnie z prawem, komornik nie może zająć całej kwoty emerytury czy renty, może jednak zmniejszyć świadczenie (w zależności od rodzaju płatności). Dokonując zajęcia, zawsze musi pozostawić na koncie dłużnika kwotę wolną od potrąceń, czyli niezbędne minimum, które pozwoli mu w miarę normalnie egzystować i spełniać podstawowe potrzeby bytowe. Kwota wolna od potrąceń przez komornika to część świadczenia, która musi zostać u dłużnika i nie może być egzekwowana przez komornika.

Dotychczas wysokość kwoty wolnej od potrąceń ustalana była w odniesieniu do kwot najniższych emerytur i rent. Do końca czerwca 2018 r. stanowiła określony procent najniższej emerytury (odpowiednio 75 proc., 60 proc., 50 proc. albo 20 proc.). Od 1 lipca 2018 r. zasada ta ulega jednak zmianie. Ustawa z 10 maja 2018 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1076) ustaliła konkretną wysokość kwot wolnych, które nie mogą zostać potrącone w trakcie egzekucji świadczeń z ubezpieczenia społecznego. To oznacza, że dotychczasowy procentowy związek z minimalną emeryturą został zastąpiony odpowiednimi kwotami, uwzględniającymi poziom minimum socjalnego w jednoosobowym gospodarstwie domowym prowadzonym przez emeryta.

Kwota emerytury i renty wolna od potrąceń i egzekucji wynosi do 28 lutego 2019 roku:

825 zł – w przypadku sum egzekwowanych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne (wraz z kosztami i opłatami),
660 zł – w przypadku potrącania kwot nienależnie pobranych świadczeń z ubezpieczeń społecznych, funduszu alimentacyjnego, pomocy społecznej,
500 zł – w przypadku sum egzekwowanych na pokrycie należności alimentacyjnych,
200 zł – w przypadku potrącania należności z tytułu odpłatności za pobyt osób uprawnionych do świadczeń w domach pomocy społecznej, zakładach opiekuńczo-leczniczych lub zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych.

Uwaga! Kwoty wolne od potrąceń będą corocznej waloryzowane od 1 marca na takich samych zasadach jak emerytury i renty. Jeżeli po odliczeniu składki na ubezpieczenie zdrowotne oraz zaliczki i innych należności z tytułu podatku dochodowego wysokość świadczenia jest niższa niż kwota świadczenia wolna od potrąceń i egzekucji, to nie dokonuje się potrąceń i egzekucji. Kwota wolna jest traktowana jako dodatkowe ograniczenie. W pierwszej kolejności, komornik bierze pod uwagę limit zajęć.

Ile komornik może zająć z emerytury i renty w 2018 roku?
Komornik ma prawo zająć 25 proc. kwoty emerytury, jednak kwota wolna od zajęcia powinna wynosić 75 proc. minimalnego świadczenia tego typu. Jako, że najniższa emerytura wynosi obecnie 1 029,80 zł, komornik może zająć z niej 257,45 zł, pozostawiając na koncie dłużnika 772,35 zł.

Podobnie jak w przypadku emerytury, komornik może zająć także 25 proc. świadczenia rentowego. Kwota wolna od zajęcia w przypadku renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi 75 proc. minimalnego świadczenia. Najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy wynosi obecnie 1 029,80 zł, komornik może zająć z niej 257,45 zł, pozostawiając na koncie dłużnika 772,35 zł. Minimalna kwota renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi natomiast 772,35 zł. Kwota wolna od zajęcia wyniesie w tym przypadku 579,27 zł (0,75 x 772,35 zł).

Egzekucja z 500 plus, rodzinnego, alimentów na dzieci
Ustawowo wszystkie świadczenia o charakterze socjalnym są w całości zwolnione z egzekucji komorniczych. Jednakże wiele osób nieświadomie traci swoje świadczenia na rzecz komornika. Dzieje się tak, gdyż trafiają one na zwykłe konto bankowe, które komornik zajmuje traktując znajdujące się tam pieniądze ze świadczeń socjalnych jak każde inne. Aby uchronić je przed zajęciem komorniczym, musisz założyć specjalne konto, którego nie zajmie komornik. Konto, które nie podlega egzekucji komorniczej.

Więcej o prawach dłużnika, przedawnieniach zadłużenia czy wstrzymaniu egzekucji komorniczej dowiesz się z „Poradnika dłużnika”. Możesz kupić go w kioskach i salonikach prasowych w cenie 3.99. „Poradnik dłużnika” można też zamówić na stronie www.sklep.grupazpr.pl oraz pod numerem telefonu (22) 590 55 55.