Na ratunek przed rakiem

Nowe, modelowe rozwiązania w zakresie profilaktyki groźnych chorób finansowane są z Programu Wiedza, Edukacja, Rozwój. Obecnie ruszają projekty dotyczące wczesnego wykrywania nowotworów głowy i szyi. – Chodzi o nowotwory wargi, jamy ustnej, gardła, krtani, ślinianek, zatok przynosowych i uszu. To jest aż od 5,5 do 6,2 proc. nowotworów złośliwych w Polsce – mówi dr Jakub Zwoliński, starszy asystent w Klinice Nowotworów Głowyi Szyi w warszawskim Centrum Onkologii. Centrum Onkologii będzie realizowało pilotażowy projekt „Nie trać głowy – program profilaktyki wczesnego wykrywania nowotworów głowy i szyi".

WINNE PAPIEROSY I ALKOHOL

– Śmiertelność na nowotwory głowy i szyi w Polsce jest dwukrotnie wyższa niż w Unii Europejskiej. Pacjenci mają kłopot, by dostać się do lekarza specjalisty, ale również często sami odwlekają wizytę ze strachu przed rozpoznaniem raka. Śmiertelność w tych nowotworach związana jest także z niską świadomością społeczną w Polsce, bo o tym, że jest coś takiego jak nowotwór krtani wielu pacjentów wie, ale że rak może się rozwinąć w zatokach przynosowych albo dotyczyć języka, to już mało kto. Wysoka umieralność wiąże się także z częstym nadużywaniem alkoholu wysokoprocentowego – wyjaśnia dr Zwoliński.

Najczęstszymi przyczynami nowotworów głowy i szyi są:

• picie wysoko procentowych alkoholi,
• brak dbałości o higienę jamy ustnej,
• zarażenie wirusem HPV (tym samym, który wywołuje raka szyjki macicy).

Najwięcej zachorowań na nowotwory głowy i szyi jest między 40. a 69. rokiem życia. To osoby najbardziej aktywne zawodowo – mówi dr Zwoliński. Jak temu zapobiegać? Informować o zagrożeniach i sposobach wczesnego wykrycia choroby. W projekcie prowadzone będą wykłady i praktyczne szkolenia dla przedstawicieli kadr medycznych 60 placówek podstawowej opieki zdrowotnej objętych programem, lekarzy dentystów oraz przedstawicieli miejskich ośrodków opieki społecznej. Planowane jest także wykonanie badań diagnostycznych, w których będzie uczestniczyć 800 pacjentów z 5 województw: mazowieckiego, śląskiego, małopolskiego, podkarpackiego oraz warmińsko-mazurskiego. Projekt ruszy jeszcze w tym roku lub na początku 2018 r. i potrwa do końca 2019 r.

Kto może skorzystać:

1. OSOBY W WIEKU 40–65 LAT Z TZW. GRUPY RYZYKA,

czyli wieloletni palacze, osoby nadużywające alkoholu, mające podwyższone ryzyko zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV), u których przez ponad 3 tygodnie występuje jeden z 6 objawów niezwiązanych z infekcją górnych dróg oddechowych, takich jak:

• pieczenie języka,
• niegojące się owrzodzenie oraz/ lub czerwone albo białe naloty w jamie ustnej,
• ból gardła,
• przewlekła chrypka,
• guz na szyi,
• niedrożność nosa lub krwawy wyciek z nosa,
• ból w trakcie połykania oraz/lub problemy z połykaniem.

2. OSOBY W WIEKU 40–65 LAT, KTÓRE NIE ZNAJDUJĄ SIĘ W GRUPIE RYZYKA,

a u których przez ponad 3 tygodnie występuje co najmniej jeden z powyższych objawów. Pacjenci do programu rekrutowani będą przez lekarzy uczestniczących w projekcie przez przeszkolonych pracowników socjalnych.

NIE TYLKO CENTRUM ONKOLOGII

Programy profilaktyczne finansowane z POWER w ramach Ogólnopolskiego Programu Profilaktyki Nowotworów Głowy i Szyi będą prowadzone także przez inne ośrodki w kraju.

1. w woj. lubuskim:
* Wojewódzki Szpital Kliniczny im. Karola Marcinkowskiego, ul. Zyty 26, Zielona Góra,

2. w woj. łódzkim:
* Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. WAM - Centralny Szpital Weteranów, Klinika Otolaryngologii, ul. Żeromskiego 113, Łódź,
* Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Barlickiego, Klinika Otolaryngologii i Laryngologii Onkologicznej ul. Kopcińskiego 22, Łódź,
* Klinika Chirurgii Nowotworów Głowy i Szyi Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego im. Kopernika ul. Paderewskiego 4, Łódź,
* Oddział Otolaryngologiczny Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala im. Pirogowa ul. Wólczańska 191/195, Łódź-Polesie
* Uniwersytet Medyczny, Al. Kościuszki 4, Łódź
* Oddział laryngologiczny w Szpitalu w Wojewódzkim, ul. Rakowska 15, Piotrków Trybunalski,
* Oddział Otolaryngologiczny Szpitala Wojewódzkiego im. Jana Pawła II, ul. Czapliniecka 123, Bełchatów,
* Oddział Otorynolaryngologiczny Szpitala Wojewódzkiego im. Prymasa Kardynała Stefana Wyszyńskiego, ul. Armii Krajowej 7, Sieradz,

3. w woj. mazowieckim:
* Oddział Laryngologii Międzyleskiego Szpitala Specjalistycznego, ul. Bursztynowa 2, Warszawa,
* Radomskie Centrum Onkologii, ul. Uniwersytecka 6, Radom,
* NZOZ AS-MED, ul. Sulimów 26, Siedlce.

4. W woj. wielkopolskim:
* Wielkopolskie Centrum Onkologii, ul. Garbary 15, Poznań,

5. W woj. zachodniopomorskim
* Zachodniopomorskie Centrum Słuchu i Mowy ul. Starzyńskiego 3-4, Szczecin,

6. W woj. śląskim:
* Szpital Specjalistyczny, ul. Marii Curie-Skłodowskiej 10, Zabrze,
* Sosnowiecki Szpital Miejski, ul. Zegadłowicza 3, Sosnowiec,
* Górnośląskie Centrum Medyczne, ul. Ziołowa 45, Katowice.

INNE PROGRAMY PROFILAKTYCZNE

Finansowane z POWER będą także inne programy ukierunkowane na wczesne wykrywanie i leczenie:

• osteoporozy,
• chorób układu sercowo-naczyniowego,
• miażdżycy tętnic,
• nowotworów skóry,
• nadciśnienia tętniczego,
• nowotworów płuc.

LEPSZY DOSTĘP DO LECZENIA

Sama profilaktyka to nie wszystko. By się badać, potrzebna jest infrastruktura i nowoczesny sprzęt. Tu z pomocą przychodzą pieniądze z Programu Infrastruktura i Środowisko. Z tego programu skorzystało na przykład Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej- -Curie – Oddział w Gliwicach. Przy szpitalu wybudowano ośrodek diagnostyczno- terapeutyczny. Rozbudowane zostały Zakład Radiologii i Diagnostyki Obrazowej oraz Zakład Patologii Nowotworów. Te inwestycje pomogą w zapewnieniu kompleksowych i jak najlepiej dostosowanych do pacjenta diagnostyki i terapii onkologicznej. Z Programu Infrastruktura i Środowisko za blisko 2 mld zł finansowane są inwestycje, które ułatwią dostęp do leczenia na terenie całego kraju. Skorzystają m.in. ponadregionalne, wysokospecjalistyczne ośrodki medyczne, które zajmują się leczeniem m.in. chorób cywilizacyjnych.
-

Rak piersi to nowotwór, który wciąż zbiera wśród kobiet największe śmiertelne żniwo. Dlatego lekarze od lat apelują: kobieto, badaj się!

Na nowotwór piersi zapada coraz więcej kobiet poniżej 40. roku życia. Coraz częściej są one pierwszymi kobietami w rodzinie, które zachorowały na raka piersi. 8 na 9 kobiet ze zdiagnozowanym rakiem piersi nie miało przypadków tej choroby w najbliższej rodzinie – podaje American Cancer Society (2013). Jeśli ukończyłaś już 20. Rok życia, powinnaś raz w miesiącu (najlepiej tydzień po miesiączce, a po niej w jednym ustalonym dniu, np. w 3. sobotę miesiąca) wykonać samobadanie piersi. To bardzo ważny element profilaktyki raka piersi. Pozwala na wykrycie zmian we wczesnym etapie choroby nowotworowej, kiedy szanse na wyleczenie są największe. Po ukończeniu 40. roku życia trzeba także raz na dwa lata zrobić USG piersi i mammografię.

NOWOCZESNE TECHNOLOGIE NA POMOC

O wiele skuteczniejsze niż twoje palce w wykrywaniu zgrubień jest polskie urządzenie medyczne, do opracowania którego wykorzystano m.in. Fundusze Europejskie. Mowa o Brasterze – systemie domowej profilaktyki raka piersi. Urządzenie wykorzystuje termografię kontaktową, rejestrując w piersi miejsca emitujące wyższą temperaturę niż twoje ciało. Komórki nowotworowe odróżnia od zdrowych nasilony metabolizm i wytwarzanie gęstej sieci krwionośnych naczyń włosowatych, a to powoduje powstawanie ognisk podwyższonej temperatury, które widać właśnie w termografii. Urządzenie je rejestruje. Jego obsługa jest bardzo łatwa – po prostu przykłada się je do piersi, prostopadle do linii ciała. W zależności od rozmiaru piersi trzeba wykonać jedno, trzy lub pięć przyłożeń, tak aby pokryć całą powierzchnię piersi. Braster, w odróżnieniu od badania palpacyjnego wykrywającego dopiero guzy wielkości powyżej 1 centymetra, rejestruje już 3-milimetrowe zmiany. Braster połączony jest z aplikacją mobilną. Za jej pośrednictwem obrazy termograficzne wysyłane są do analizy przez systemy komputerowe oraz do interpretacji lekarzy radiologów. W razie wykrycia niepokojących zmian lekarze współpracujący z firmą Braster otaczają kobiety opieką i udzielają im niezbędnych zaleceń odnośnie dalszego postępowania. Braster nie zastąpi USG piersi, mammografii ani wizyty u ginekologa. Zresztą, jak podkreślają lekarze, żadna metoda nie daje 100-proc. gwarancji, dlatego tak ważne jest, by je łączyć i tym samym zwiększać skuteczność wczesnego wykrywania zmian nowotworowych. Jednak badanie urządzeniem jest skuteczniejsze od samobadania i daje większą szansę na wychwycenie niepokojących zmian we wczesnym stadium choroby, co może oznaczać mniej inwazyjne leczenie i zwiększenie prawdopodobieństwa całkowitego powrotu do zdrowia.

– Rak nie ma wieku, może się zjawić w każdej chwili. Powinniśmy uświadamiać rangę badań profilaktycznych naszym dzieciom, żeby myślały o nich jako o naturalnym procesie dbania o zdrowie, a strach kojarzył im się tylko z ich zaniedbywaniem – mówi Adrianna Sobol, psychoonkolog. – Braster wzmacnia system domowej czujności onkologicznej. Bezbolesne, nieinwazyjne, nieemitujące żadnego promieniowania badanie można wykonać we własnym domu, w przyjaznych warunkach. Trwa tylko 15 minut – zachęca. Braster uzyskał dofinansowanie z Programu Innowacyjna Gospodarka. Obecnie innowacyjne projekty finansuje jego następca – Program Inteligentny Rozwój.

Leczenie nowotworów oraz profilaktyka nowotworowa to zdaniem Polaków, dwa priorytetowe obszary zdrowotne, na które powinny być przeznaczane największe nakłady finansowe (blisko 60 proc. wskazań). Pomimo że choroby układu krążenia przyczyniają się do większej liczby zgonów 'wśród Polaków niż choroby 'nowotworowe, jedynie '11 proc. respondentów wskazuje je jako priorytet pod kątem finansowania.

JAK WYKONAĆ SAMOBADANIE

1. NAJPIERW OGLĄDAMY PIERSI W LUSTRZE

Samobadanie najlepiej wykonać tydzień po miesiączce, gdy piersi nie są obolałe lub obrzmiałe. Samobadanie powinno być przeprowadzane dokładnie i bez pośpiechu.

• Unieś obie ręce do góry i sprawdź, czy nie widzisz zmian w kształcie piersi, kolorze skóry.
• Oprzyj ręce na biodrach i przeprowadź takie same obserwacje.
• Ściśnij kolejno brodawki i przyjrzyj się, czy nie wycieka z nich jakiś płyn.

2. BADANIE POD PRYSZNICEM

• Lewą rękę połóż z tyłu głowy, a prawą na lewej piersi. Lekko naciskając trzema środkowymi palcami, zataczaj drobne kółeczka wokół piersi. Przesuwaj też palce w kierunku półkolistym i liniowym, nie pomijając żadnego obszaru na piersi ani dołów pachowych. Badanie palpacyjne piersi wykonuj wyłącznie opuszkami trzech środkowych palców płasko ułożonej dłoni. Ułożenie takie ułatwia wyszukanie zmian.
• Tak samo skontroluj drugą pierś.

3. BADANIE W POZYCJI LEŻĄCEJ

• Połóż się na łóżku płasko, bez poduszki. Pod lewy bark wsuń zwinięty w rulon ręcznik, a lewą rękę włóż pod głowę. Trzema środkowymi palcami prawej ręki zbadaj lewą pierś. Wykonuj te same ruchy jak pod prysznicem. Zbadaj też pachę. Powtórz to samo z drugą piersią.

TU UZYSKASZ INFORMACJE
Jeśli szukasz informacji na temat wsparcia z unijnych funduszy, bezpłatnie udzielą ci ich konsultanci z Punktów Informacyjnych Funduszy Europejskich. Listę Punktów i ich adresy znajdziesz na stronie: www.funduszeeuropejskie.gov.pl/punkty