Wielu seniorów utraciło mieszkania w wyniku zaciągnięcia lichwiarskiej pożyczki. Sprawą zajął się prokurator generalny, który opracował specjalne wytyczne dla oddziałów prokuratury w całej Polsce. Doradcy finansowi, częstokroć osoby bez odpowiednich uprawnień, namawiały klientów do zaciągnięcia pożyczki gotówkowej na niekorzystnych warunkach. Odsetki od spłaty zadłużenia rosły na tyle szybko, że pożyczkobiorców nie było stać na uregulowanie należności. Firmy pożyczkowe nie informowały jednak o nowej kwocie pozostałej do spłaty, ale czekały, aż sprawa się przedawni zgodnie z kodeksem karnym. Dopiero wtedy wzywały do zapłaty bajońskiej kwoty. W najgorszym razie niewypłacalny pożyczkobiorca tracił mieszkanie, które było zajmowane w poczet długów.
Jak podkreślił prokurator generalny podczas rozmowy z PAP, ofiary wyłudzeń straciły miliony złotych w wyniku manipulacji firm udzielających pożyczek. Zastraszającą część ofiar stanowią osoby starsze, niedołężne i niedoinformowane, które nie zdawały sobie sprawy z konsekwencji zaciągnięcia pożyczki. Nie zadłużały się one w celach konsumpcyjnych, ale po to, żeby zaspokoić bieżące potrzeby życiowe lub pomóc rodzinie.
Przeczytaj również: CBA na lotnisku w Lublinie. Sprawę bada prokuratura
Minister sprawiedliwości zaznaczył też, że w ostatnich latach w Polsce doszło do wielu przestępstw na miarę afery Amber Gold. W jego opinii prokuratura wielokrotnie odmawiała ofiarom lichwiarzy wszczęcia postępowania w ich sprawie, a nawet, jeżeli do tego doszło, śledztwa były umarzane. Nowe wytyczne Zbigniewa Ziobry mają to zmienić. Mówią, jak zakwalifikować przestępstwo, żeby nie uległo przedawnieniu i co należy ustalić podczas postępowania przygotowawczego. Wskazówki, które mają zwiększyć efektywność w walce z pożyczkami lichwiarskimi, otrzymają prokuratorzy we wszystkich województwach.
Jeżeli ofiarą lichwiarzy padnie osoba nieporadna, pytania zadawane jej przez prokuraturę w ramach postępowania przygotowawczego mają być jasne i sformułowane w sposób zrozumiały dla pożyczkobiorcy. Ponadto prokurator powinien poinstruować policję przesłuchującą pokrzywdzonego, które kwestie wymagają szczególnie skrupulatnego wyjaśnienia. Taka sama procedura ma znaleźć zastosowanie w przypadku „nieporadności życiowej wynikającej z braku wykształcenia, podeszłego wieku, choroby, ułomności psychicznej i innych podobnych okoliczności" – zarówno wobec poszkodowanego, jak i jego opiekuna prawnego lub najbliższych.
W drodze postępowania przygotowawczego trzeba będzie ustalić m.in., czy zapisy umowy oraz wiążące się z nią konsekwencje były jasne dla pożyczkobiorcy. Organy prowadzące sprawę będą musiały dowiedzieć się m.in., czy osoba zaciągająca pożyczkę stale przyjmuje leki, posiada wadę wzroku, ma chorobę Alzheimera lub cierpi na zaburzenia psychiczne.
Zobacz także: Prokuratura prowadzi śledztwo w sprawie kredytów frankowych
Namawianie do zaciągania pożyczek na niekorzystnych warunkach jest niezgodne z artykułem 286 kodeksu karnego, który mówi, że „kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8". Ponadto art. 304 k.k. wskazuje na to, że „Kto, wyzyskując przymusowe położenie innej osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej, zawiera z nią umowę, nakładając na nią obowiązek świadczenia niewspółmiernego ze świadczeniem wzajemnym, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3".
Jednocześnie z art. 101. k.k. wynika, że przedawnienie przestępstwa, „gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata", następuje po upływie 10 lat. Okres przedawnienia jest dużo mniejszy w przypadku oskarżenia prywatnego. W paragrafie 2. art. 101. k.k. napisano, że „Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3 lat od czasu jego popełnienia". Właśnie ten zapis otwiera lichwiarzom drogę do wykorzystywania osób starszych i nieporadnych życiowo.
Źródła: isap.sejm.gov.pl, polskieradio.pl, money.pl
Podcasty
Playlisty tematyczne
