- Osoby pobierające rentę z tytułu niezdolności do pracy mogą pracować, ale muszą pilnować limitów zarobków, które ZUS aktualizuje co kwartał.
- Przekroczenie 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia (ok. 6 124,10 zł brutto w 2025 r.) powoduje zmniejszenie renty, a przekroczenie 130 proc. (ok. 11 373,30 zł brutto) zawiesza jej wypłatę.
- Renciści mają obowiązek zgłaszać ZUS-owi podjęcie pracy i roczne przychody (do końca lutego), a pracodawcy również muszą przekazywać te informacje.
- Przychody z umowy o dzieło (o ile nie jest z własnym pracodawcą) oraz niektóre inne źródła (np. najem prywatny) nie są wliczane do limitów zarobkowych.
Spis treści
Kto może pracować na rencie?
Osoby pobierające rentę z tytułu niezdolności do pracy mają prawo do podejmowania zatrudnienia zarówno na otwartym rynku pracy, jak i w zakładach pracy chronionej. Uzyskanie orzeczenia o niezdolności do pracy nie jest równoznaczne z całkowitym zakazem wykonywania pracy – jest to istotne wyjaśnienie, które rozwija wiele obaw rencistów.
Pracować mogą osoby z:
- Rentą z tytułu całkowitej niezdolności do pracy – mimo nazwy, osoby te mogą podejmować zatrudnienie, jeśli ich stan zdrowia na to pozwala
- Rentą z tytułu częściowej niezdolności do pracy – zwłaszcza na stanowiskach dostosowanych do ich możliwości
- Rentą inwalidy wojskowego – z pewnymi ograniczeniami
- Rentą rodzinną – w zależności od wieku i sytuacji
Ważne! Wyjątkiem są osoby pobierające rentę szkoleniową lub rentę strukturalną – w ich przypadku podjęcie pracy oznacza utratę prawa do świadczenia.
Limity zarobków w 2025 roku
Wysokość dodatkowego przychodu z tytułu dorabiania bezpośrednio wpływa na wysokość wypłacanej renty. W 2025 roku obowiązują dwa kluczowe progi, które są aktualizowane co kwartał przez Prezesa GUS:
- Pierwszy próg: 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Od września do listopada 2025 roku kwota ta wynosi 6 124,10 zł brutto. Jeśli miesięczne zarobki rencisty nie przekroczą tej kwoty, renta jest wypłacana w pełnej wysokości bez żadnych pomniejszeń.
- Drugi próg: 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. W tym samym okresie kwota ta wynosi 11 373,30 zł brutto. Przekroczenie tego progu skutkuje całkowitym zawieszeniem wypłaty renty za dany miesiąc.
Co się dzieje między progami?
Gdy przychód przekracza 70 proc., ale nie osiąga 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia, ZUS zmniejsza rentę według specjalnego wzoru. Od osiągniętego przychodu odejmuje dolną kwotę graniczną (70 proc.), a różnica stanowi kwotę, o którą zostanie pomniejszone świadczenie. Istnieje jednak maksymalna kwota zmniejszenia – od marca 2025 roku wynosi ona odpowiednio:
- 939,61 zł dla renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy
- 704,75 zł dla renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy
Obowiązki zgłaszania przez rencistów
Renciści muszą przestrzegać określonych procedur informowania ZUS o podjęciu pracy i osiąganych przychodach. To jeden z najważniejszych obowiązków, którego niedopełnienie może skutkować poważnymi konsekwencjami.
- Zgłoszenie na starcie. Zarówno rencista, jak i pracodawca (lub zleceniodawca) mają obowiązek zawiadomić ZUS o podjęciu pracy zarobkowej. Pracodawca dokonuje zgłoszenia w terminie 7 dni od momentu zatrudnienia, używając formularza ZUS ZUA z odpowiednim kodem ubezpieczenia.
- Coroczne rozliczenie. Do końca lutego każdego roku rencista musi przekazać do ZUS informację o wysokości przychodów osiągniętych w poprzednim roku kalendarzowym. Obowiązek ten dotyczy:
- Wynagrodzeń z umowy o pracę
- Przychodów z umowy zlecenia lub agencyjnej
- Dochodów z prowadzenia działalności gospodarczej
- Przychodów z tytułu pełnienia funkcji członka rady nadzorczej
- Zarobków z pracy za granicą
Pracodawca również ma obowiązek przekazania zaświadczenia o przychodach emeryta i rencisty (formularz ZUS EROP) do końca lutego. W praktyce oznacza to podwójne zabezpieczenie – ZUS otrzymuje informacje zarówno od rencisty, jak i od pracodawcy.
Wyjątki od obowiązku zgłaszania. Obowiązek informowania ZUS o dorabianiu nie dotyczy:
- Osób, które ukończyły powszechny wiek emerytalny (60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn)
- Osób pobierających emeryturę częściową
- Osób z prawem do renty inwalidy wojennego związanej ze służbą wojskową
- Uczniów szkół ponadpodstawowych i studentów do 26 lat na umowie zlecenia/agencyjnej pobierających rentę rodzinną
Od 2027 ten uciążliwy obowiązek się skończy. Reforma obejmie 600 tysięcy osób - 300 tys. emerytów/rencistów i 300 tys. pobierających rentę socjalną. ZUS wykorzysta dane, które już posiada, zamiast wymagać nowych dokumentów od seniorów.
Rodzaje umów i ich wpływ na rentę
Nie każda forma współpracy ma taki sam wpływ na świadczenie rentowe. Warto znać różnice:
Umowa o pracę. Przychód z umowy o pracę zawsze jest brany pod uwagę przy ustalaniu limitów. Od wynagrodzenia odprowadzane są składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Umowa zlecenia. Jeśli rencista jest zatrudniony jednocześnie na umowę o pracę i umowę zlecenia, a wynagrodzenie z umowy o pracę wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie, od zlecenia nie odprowadza się składek społecznych (tylko zdrowotną).
Umowa o dzieło. Przychody z umowy o dzieło nie wpływają na wysokość renty, o ile umowa nie jest zawarta z własnym pracodawcą. W tym drugim przypadku traktowana jest jak przychód z umowy o pracę.
Działalność gospodarcza. Przedsiębiorcy na rencie wykazują jako przychód podstawę naliczania składek społecznych, a nie faktyczny przychód z działalności. Osoby z rentą z tytułu niezdolności do pracy prowadzące działalność podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Konsekwencje przekroczenia limitów
Przekroczenie dopuszczalnych progów zarobków wiąże się z konkretnymi konsekwencjami finansowymi:
- Zmniejszenie świadczenia. Gdy miesięczny przychód mieści się między 70 proc. a 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia, ZUS zmniejszy rentę o kwotę przekroczenia, jednak nie więcej niż o maksymalną kwotę zmniejszenia.
- Zawieszenie świadczenia. Przekroczenie progu 130 proc. skutkuje całkowitym zawieszeniem wypłaty renty za miesiące, w których osiągnięto tak wysokie zarobki.
- Roczne rozliczenie. ZUS dokonuje również rocznego rozliczenia świadczeń. Porównuje kwoty przychodu uzyskanego przez rencistę w całym roku z kwotami granicznymi. Jeśli w rozliczeniu rocznym okaże się, że rencista otrzymał świadczenie w zawyżonej wysokości, ZUS może żądać zwrotu nadpłaty.
- Brak zgłoszenia przychodów. Niezgłoszenie faktu podjęcia pracy lub zatajenie rzeczywistej wysokości zarobków może skutkować:
- Wstecznym zmniejszeniem lub zawieszeniem renty
- Obowiązkiem zwrotu nienależnie pobranych świadczeń
- W skrajnych przypadkach – postępowaniem w sprawie wyłudzenia świadczeń
Przychody niepodlegające limitom
Nie wszystkie źródła dochodu wpływają na wysokość renty. Limitom nie podlegają:
- Dochody z najmu prywatnego
- Przychody z kapitału (dywidendy, odsetki)
- Działalność nieopodatkowana podatkiem dochodowym
- Wpływy z działalności niewymagającej opłacania składek ZUS
Praca chroniona a świadczenia rentowe
Osoby z orzeczeniem o niepełnosprawności mogą pracować w zakładach pracy chronionej, gdzie warunki są dostosowane do ich możliwości. Praca w takim zakładzie podlega tym samym zasadom w zakresie limitów zarobkowych co praca na otwartym rynku.
Pracodawcy zatrudniający osoby niepełnosprawne mogą otrzymać dofinansowania z PFRON, co czyni zatrudnienie atrakcyjnym dla obu stron.
Podcasty
Playlisty tematyczne
