Spis treści
Ogólnoeuropejski Indywidualny Produkt Emerytalny (OIPE) został wprowadzony do systemu prawnego Unii Europejskiej rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1238. Krajowa ustawa o OIPE została uchwalona w Polsce w celu zapewnienia stosowania tego rozporządzenia. Prezydent Andrzej Duda podpisał ją 21 sierpnia 2023 r., a 12 września została ogłoszona w Dzienniku Ustaw. Ustawa weszła w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, to jest 26 września 2023 r.
Kto może skorzystać z OIPE
Nowy produkt emerytalny jest przeznaczony dla osób, które rozważają pracę lub zamieszkanie poza Polską, w innym kraju Unii Europejskiej. Z tego programu emerytalnego może korzystać każdy mieszkaniec UE. Nie jest to program związany z zatrudnieniem, dlatego osoby bezrobotne, przebywające na urlopie macierzyńskim lub studenci również mogą założyć OIPE. W programie tym obowiązuje limit wieku. Każdy obywatel kraju należącego do UE będzie mógł założyć subkonto po ukończeniu 18. roku życia (lub już w wieku 16 lat, jeśli będzie zatrudniony). Jednak jeśli nabył już uprawnienia emerytalne i ma ukończone 55 lat, nie może już zawrzeć umowy o prowadzenie OIPE.
Jak zacząć korzystać z OIPE
Jest ono całkowicie dobrowolne, każdy może przystąpić do niego samodzielnie i wpłacić środki do kwoty określonej rocznym limitem. Subkonto OIPE można założyć np. w bankach, zakładach ubezpieczeń, towarzystwach emerytalnych czy firmach inwestycyjnych.
Ważne informacje:
- Przy zmianie miejsca zamieszkania z jednego kraju członkowskiego UE na inny, OIPE będzie można przenieść.
- Dochody uzyskane w czasie oszczędzania na subkoncie OIPE będą zwolnione z opodatkowania. Wolne od podatku będą również dochody, które powstaną na skutek wypłaty środków z takiego subkonta. Świadczenia z OIPE będą też zwolnione z opodatkowania zryczałtowanym podatkiem dochodowym.
- Ulga nie będzie mieć zastosowania, jeśli oszczędzający jednocześnie gromadził oszczędności na więcej niż jednym subkoncie OIPE. Dlatego zakładając OIPE będzie trzeba składać oświadczenie, że nie gromadzi się środków na subkoncie OIPE prowadzonym przez innego dostawcę.
- Wpłaty dokonywane na subkonto OIPE mają limit. W roku kalendarzowym nie mogą przekroczyć kwoty odpowiadającej trzykrotności przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok. Przykładowo w 2023 roku maksymalna wysokość wpłat na OIPE wynosiłaby 20 805 zł.
Kiedy można będzie wypłacić środki zgromadzone na subkoncie OIPE:
- Będzie je można wypłacić na wniosek oszczędzającego po osiągnięciu przez niego wieku 60 lat.
- Będzie to mogła zrobić również osoba, która uzyskała uprawnienia emerytalne i ukończyła 55. lat, o ile wpłacała na subkonto OIPE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych albo dokonała ponad połowy wartości wpłat nie później niż na 5 lat przed dniem złożenia wniosku o wypłatę środków.
- Środki zgromadzone na subkoncie OIPE będzie mogła wypłacić (na wniosek) osoba uprawniona – w przypadku śmierci oszczędzającego.
- Wypłata środków zgromadzonych na subkoncie będzie dokonywana jednorazowo albo w ratach.
Praca za granicą a emerytura
Praca za granicą liczy się do stażu emerytalnego. Jeżeli ktoś nie ma wystarczającego okresu ubezpieczenia w którymkolwiek państwie, w którym pracował, sumuje się okresy ubezpieczenia w Polsce i za granicą. Praca za granicą daje prawo do emerytury z zagranicy pod warunkiem minimum jednego roku pracy objętego ubezpieczeniem społecznym.Przy ustalaniu uprawnień do świadczeń emerytalno-rentowych i obliczaniu ich wysokości uwzględnia się okresy ubezpieczenia przebyte przez osobę wnioskującą w różnych państwach UE. Dodaje się do siebie wszystkie lata ubezpieczenia, aby uwzględnić cały staż pracy osoby, która stara się o emeryturę. Dzięki temu można pobierać emeryturę składającą się z różnych części. Dla każdego, kto ubiega się o emeryturę minimalną w Polsce, okres przepracowany w państwie unijnym liczy się do stażu pracy.
Gdy do emerytury wystarczy komuś staż pracy w Polsce, ale dodatkowo pracował za granicą:
Dostanie emeryturę wyliczoną z polskich okresów składkowych. Nie straci jednak przez to prawa do emerytury lub jej części w innym kraju. Dostanie więc zarówno emeryturę polską, jak i świadczenie cząstkowe z zagranicy, o ile pracował tam minimum rok. Każde państwo wypłaca emeryturę proporcjonalnie do okresów ubezpieczenia przebytych na jego terytorium.
Gdy do emerytury nie wystarczy polski staż pracy:
W sytuacji gdy ktoś nie ma wystarczającego okresu ubezpieczenia w którymkolwiek państwie, w którym pracował, sumuje się okresy ubezpieczenia w Polsce i za granicą. ZUS do okresów pracy w Polsce dolicza ubezpieczenie w innych państwach unijnych. Emerytura takiej osoby składa się z tylu części, w ilu krajach pracowała ona dłużej niż 1 rok.
Wady i zalety
OIPE ma szereg zalet w porównaniu z obecnymi produktami emerytalnymi w UE. Po pierwsze, będzie dostępny w całej UE, co ułatwi obywatelom oszczędzanie na emeryturę w innym kraju. Po drugie, będzie to produkt bardziej elastyczny niż IKE czy IKZE. OIPE będzie można wpłacać i wypłacać w dowolnym momencie, bez konieczności uiszczania kar. Po trzecie, OIPE będzie podlegał jednolitym regulacjom UE, co zapewni obywatelom pewność i bezpieczeństwo.
OIPE ma jednak również pewne wady. Po pierwsze, będzie to produkt bardziej złożony niż IKE czy IKZE. Oznacza to, że obywatele będą musieli sami podejmować decyzje dotyczące inwestycji swoich oszczędności. Po drugie, OIPE może być droższy niż IKE czy IKZE. Oznacza to, że obywatele będą musieli płacić prowizje za zarządzanie produktem.
Ważne! Pomimo wejścia w życie ustawy o OIPE, w Polsce na razie nie będzie dostępnych ofert tego typu. Jedynym podmiotem, który zamierza wprowadzić OIPE w naszym kraju jest słowacki Finax, który czeka na rozpatrzenie wniosku. Choć wkrótce może się to zmienić.
Podcasty
Playlisty tematyczne
