Czy dostaniesz rentę wdowią? Sprawdź, kto jest uprawniony i jakie ma możliwości

Renta wdowia, a właściwie wdowia emerytura, to nowe świadczenie, które stanowi odpowiedź na długoletnie postulaty środowisk seniorskich oraz organizacji społecznych. W obecnym systemie, w przypadku śmierci współmałżonka, osoba owdowiała musi dokonać trudnego wyboru: zachować własną emeryturę albo zdecydować się na 85 procent emerytury zmarłego małżonka w formie renty rodzinnej. Taka sytuacja często nie prowadzi do polepszenia sytuacji ekonomicznej osoby owdowiałej, nawet gdy zmarły małżonek miał wyższe świadczenie.

Nowe przepisy mają na celu złagodzenie tego problemu. Podstawową zmianą jest możliwość łączenia świadczeń. Osoba uprawniona będzie mogła otrzymywać albo 100 procent swojego dotychczasowego świadczenia i procentową część renty rodzinnej, albo odwrotnie - 100 procent renty rodzinnej i procentową część własnego świadczenia. Wybór będzie zależał od tego, która opcja jest korzystniejsza dla danej osoby.

ZUS w swoim komunikacie z 30 sierpnia br. przedstawił szczegółowe informacje dotyczące renty wdowiej oraz zasad łączenia jej z rentą rodzinną. Wniosek o ustalenie zbiegu tych świadczeń (ERWD) będzie dostępny od 1 stycznia 2025 r. zarówno w wersji elektronicznej na stronie internetowej Zakładu, jak i w formie papierowej w każdej jego placówce.

Uwaga! Wnioski o rentę wdowią można będzie składać od 1 stycznia 2025 roku, gdy przepisy wejdą w życie. Jednak samo świadczenie ZUS będzie wypłacane nie wcześniej niż 1 lipca 2025 roku.

Renta wdowia a zbieg świadczeń

Rentę wdowią będzie można pobierać z ZUS również, gdy wystąpi zbieg świadczeń. Przysługiwać wtedy będzie albo 100 proc. dotychczasowego świadczenia własnego i 15 proc. renty rodzinnej, albo 15 proc. dotychczasowego świadczenia i 100 proc. renty rodzinnej. Jest ważne, że nie może to być w sumie więcej niż trzykrotność najniższej emerytury. Ponieważ obecnie najniższa emerytura wynosi 1780,96 zł brutto, nie można by dostawać więcej niż 5 342,88 zł brutto. Jednak w lipcu 2025 roku, w związku ze wzrostem emerytury minimalnej, w grę będzie wchodziła kwota o 300-400 zł wyższa. Do tego limitu wliczane są także świadczenia wypłacane przez instytucje zagraniczne oraz inne niż jednorazowe świadczenia i dodatki wypłacane na podstawie ustawy lub odrębnych przepisów wraz ze wskazanymi w ustawie świadczeniami, których zbieg ZUS ustali sam.

A jeśli suma świadczeń w zbiegu przekroczy trzykrotność najniższej emerytury? Wtedy ZUS pomniejszy świadczenia o kwotę przekroczenia i wyda decyzję, w której poinformuje o pomniejszeniu świadczeń wypłacanych w zbiegu.

Pomniejszanie świadczenia o kwotę przekroczenia

Jeżeli suma świadczeń w zbiegu przekracza trzykrotność kwoty najniższej emerytury, decyzje o pomniejszeniu świadczeń w celu wypłaty świadczeń w zbiegu wydaje organ rentowy albo organ emerytalny dokonujący pomniejszenia. W przypadku przekroczenia kwoty trzykrotności kwoty najniższej emerytury świadczenie będzie pomniejszane o kwotę przekroczenia według kolejności:

1. Świadczenia finansowane z budżetu państwa:
• świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego żołnierzy zawodowych,
• świadczenia z zaopatrzenia emerytalno-rentowego funkcjonariuszy Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Biura Ochrony Rządu, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej,
• inne świadczenia.
2. Świadczenia finansowane z Funduszu Emerytalno-Rentowego Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
3. Świadczenia finansowane z Funduszu Pracy.
4. Świadczenia finansowane z Funduszu Emerytur Pomostowych.
5. Świadczenia finansowane z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Ze znowelizowanej ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wynika, że:

• w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń – wyższe lub wybrane przez zainteresowanego;
• do końca 2024 roku, w przypadku zbiegu prawa do kilku świadczeń emerytalno-rentowych obowiązuje zasada wypłaty jednego świadczenia. Osoba uprawniona do takich świadczeń musi wybrać, które świadczenie chce dostawać. Jeśli samodzielnie nie podejmie takiej decyzji, będzie otrzymywać świadczenie wyższe.

Komu przysługuje wdowia emerytura?

Aby ZUS od 1 stycznia 2025 r. wypłacił nowe świadczenie w zbiegu z rentą rodzinną, należy spełnić poniższe warunki:

1. Mieć co najmniej 60 lat (kobieta) i 65 lat (mężczyzna),
2. Do dnia śmierci małżonka pozostawać z nim we wspólności małżeńskiej,
3. Nabyć prawo do renty rodzinnej po zmarłym małżonku nie wcześniej niż przed ukończeniem 55 lat (kobieta) i 60 lat (mężczyzna),
4. W chwili składania wniosku nie pozostawać w nowym związku małżeńskim.

Uwaga! Z dniem poprzedzającym dzień, w którym zawrze się nowy związek małżeński, prawo do wypłaty świadczeń w zbiegu z rentą rodzinną ustaje.

Wniosek o rentę wdowią na formularzu ZUS – ERWD

ZUS ustali zbieg świadczeń z rentą rodzinną i wypłaci świadczenie, jeśli złożysz wniosek. Wzór wniosku o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną (ERWD) będzie dostępny od 1 stycznia 2025 r. na stronie internetowej ZUS i w każdej placówce Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Wniosek będzie można złożyć od 1 stycznia 2025 r. Nie w każdym wypadku do wniosku będzie trzeba dołączyć dokumenty. Jeśli masz już prawo do renty rodzinnej oraz do własnego świadczenia, to do wniosku o ustalenie zbiegu świadczeń z rentą rodzinną nie musisz dołączać żadnych dokumentów. Będzie jednak musiała dołączyć dokumenty osoba, która nie złożyła dotąd wniosku o świadczenie (rentę rodzinną lub własne świadczenie), które może być wypłacane w zbiegu. Dokumenty niezbędne do rozpatrzenia wniosku to te wymagane obecnie przy staraniach o rentę rodzinną na dotychczasowych zasadach. Jeśli do załatwienia wniosku niezbędne będą dokumenty, których nie posiada ZUS, Zakład poprosi o ich dostarczenie. ZUS przyzna prawo do wypłaty świadczeń w zbiegu z rentą rodzinną od miesiąca, w którym złożony zostanie wniosek, jednak nie wcześniej niż od 1 lipca 2025 r.

Zbieg świadczeń uprawniający do renty wdowiej

Zbieg świadczeń uprawniający do renty wdowiej zachodzi wtedy, gdy przysługuje ci nie tylko renta rodzinna, ale także prawo do innego świadczenia. Świadczenia, które w zbiegu z rentą rodzinną ZUS będzie wypłacał to :

1. Renta rodzinna i własne świadczenie. Jeśli jesteś wdową lub wdowcem i masz prawo do renty rodzinnej oraz własnego świadczenia: emerytury, emerytury rolniczej, emerytury z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, emerytury wojskowej, emerytury policyjnej, zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, emerytury pomostowej, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, renty z tytułu niezdolności do pracy, w tym renty szkoleniowej, renty rolniczej z tytułu niezdolności do pracy, renty rolniczej szkoleniowej, renty z ubezpieczenia społecznego rolników indywidualnych i członków ich rodzin, wojskowej renty inwalidzkiej albo policyjnej renty inwalidzkiej: możesz wybrać, by ZUS wypłacał:
• 100 proc. renty rodzinnej oraz 15 proc. własnego świadczenia
• albo 100 proc. własnego świadczenia oraz 15 proc. renty rodzinnej.
2. Renta rodzinna to nie tylko ta wypłacana przez ZUS, ale także renta przez inne organy emerytalno-rentowe, tj. renta rodzinna dla rolników, wojskowa renta rodzinna oraz policyjna renta rodzinna. Uwaga! Jeśli wybierzesz 100 proc. renty rodzinnej i masz przyznane prawo do emerytury i okresowej emerytury kapitałowej, ZUS wypłaci 15 proc. przysługującej emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a także 15 proc okresowej emerytury kapitałowej.
3. Renta rodzinna oraz emerytury i świadczenia specjalne. W przypadku specjalnej emerytury lub renty przyznanej przez Prezesa Rady Ministrów, lub świadczenia honorowego przyznanego w związku z ukończeniem 100 lat ZUS również może ustalić wypłatę tych świadczeń w zbiegu. Także, gdy wdowa lub wdowiec ma prawo do świadczenia pieniężnego z ustawy o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy, lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego, albo mienia, ZUS może ustalić zbieg tego świadczenia z innym.
4. Renta rodzinna oraz prawo do świadczeń z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową. Przy zbiegu takich świadczeń ZUS może wypłacać:

• 100 proc. renty rodzinnej, 15 proc. emerytury i 50 proc. renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego,
• albo 100 proc. emerytury, 15 proc. renty rodzinnej i 50 proc. renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego,
• albo 100 proc. renty z tytułu niezdolności do pracy z ubezpieczenia wypadkowego, 15 proc. renty rodzinnej i 50 proc. emerytury;
• powyższe zasady ZUS zastosuje także wtedy, gdy wdowa lub wdowiec ma prawo do renty rodzinnej oraz do zbiegu świadczeń, o których mowa w przepisach ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin.