Wszystko dzięki prawu unijnemu i umowie polsko-amerykańskiej, które przewidują łączenie okresów ubezpieczenia.
W poszczególnych państwach świadczenia przyznawane są na różnych zasadach, ale zwykle zależą od osiągnięcia odpowiedniego wieku emerytalnego i stażu ubezpieczeniowego (czyli okresu opłacania składek emerytalno-rentowych). Od wejścia Polski do Unii obowiązuje jednak zasada, że jeśli pracowałeś jednocześnie w naszym kraju i w którymś z państw Unii, okresy ubezpieczeniowe w jednym i drugim państwie mogą być uwzględnione przy ustalaniu twego prawa do emerytury lub renty. Od kwietnia tego roku, dzięki umowie pomiędzy Polską i USA, podobne rozwiązania są stosowane w odniesieniu do Polaków pracujących w Stanach Zjednoczonych. Teraz osobom, które nie mają stażu ubezpieczeniowego wystarczającego do przyznania emerytury lub renty w Polsce lub USA, można doliczyć okresy ubezpieczenia w tym drugim państwie, żeby w ten sposób mogły spełnić wymagane warunki. Na przykład przed podpisaniem umowy kobieta, która wyjechała do USA i pracowała tam 5 lat, a przepracowała w Polsce 10 lat (czyli ma 10-letni staż ubezpieczeniowy), nie miałaby prawa do polskiej emerytury, bo minimalny wymagany staż to 15 lub 20 lat pracy. Teraz, gdy skończy 60 lat, może zgłosić wniosek o emeryturę, mimo że w Polsce pracowała tylko 10 lat, bo ZUS doliczy jej zagraniczne okresy ubezpieczenia.
Gdzie złożyć wniosek o emeryturę lub rentę, jeśli pracowałeś za granicą?
Jeśli byłeś ubezpieczony (płaciłeś składki emerytalno-rentowe) w więcej niż jednym państwie członkowskim UE lub w USA wniosek o emeryturę lub rentę zgłaszasz w instytucji ubezpieczeniowej tylko jednego z tych państw. W tym momencie jest on automatycznie rozpatrywany we wszystkich krajach, a data złożenia wniosku jest wiążąca dla wszystkich instytucji ubezpieczeniowych.
Jeżeli mieszkasz w Polsce, a pracowałeś i w Polsce, i za granicą
- wniosek składasz w polskiej instytucji ubezpieczeniowej - w ZUS lub KRUS.
Jeżeli mieszkasz w Polsce, a pracowałeś w USA
- wniosek składasz w I Oddziale ZUS w Warszawie, Wydział Realizacji Umów Międzynarodowych (01-949 Warszawa, ul. Kasprowicza 151, tel. +48 22 569 36 04). Oddział ten współpracuje z amerykańską instytucją ubezpieczeniową Social Security Administration. Przekazuje też emeryturę osobom zamieszkałym w USA
- wniosek możesz złożyć w Federalnym Biurze Świadczeń przy ambasadzie USA w Warszawie lub w konsulacie w Krakowie.
Jeśli mieszkasz za granicą, a pracowałeś i w Polsce, i za granicą, w tym w państwie zamieszkania
- wniosek składasz w instytucji ubezpieczeniowej w państwie, w którym mieszkasz.
Jeżeli mieszkasz za granicą w państwie, w którym nie byłeś zatrudniony, ale pracowałeś w Polsce i innych państwach
- wniosek o emeryturę składasz w instytucji ubezpieczeniowej w państwie, w którym pracowałeś ostatnio,
- wniosek możesz też złożyć za pośrednictwem instytucji ubezpieczeniowej państwa, w którym mieszkasz, a ona przekaże go do właściwej instytucji.
Jeśli mieszkasz za granicą, a pracowałeś wyłącznie w Polsce
- wniosek o emeryturę składasz w ZUS lub KRUS,
- wniosek możesz też złożyć za pośrednictwem instytucji ubezpieczeniowej państwa, w którym mieszkasz, a ona przekaże go do odpowiedniej polskiej instytucji.
Jeśli mieszkasz w USA
- wniosek o emeryturę składasz na formularzu PL/USA 4 w terenowej placówce Social Security Administration (SSA). Przekazuje ona twój wniosek do Centrum Operacji Międzynarodowych SSA w Baltimore, która przyznaje emeryturę amerykańską, jeśli się o nią starasz, albo przesyła wniosek do ZUS lub KRUS, jeśli chcesz mieć polskie świadczenie.
Do wniosku dołączasz:
- dokumenty uzasadniające przyznanie prawa do polskiej emerytury oraz obliczenie jej wysokości (m. in. dokumenty stwierdzające datę urodzenia, okresy ubezpieczenia w Polsce, wysokość zarobków w Polsce).
Jeżeli mieszkasz w Polsce i pracowałeś wyłącznie za granicą
- wniosek składasz bezpośrednio w zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej albo za pośrednictwem ZUS.
Ważne!
ZUS uwzględnia zagraniczne okresy ubezpieczenia tylko wtedy, gdy są potwierdzone przez zagraniczną instytucję ubezpieczeniową na formularzach uzgodnionych w umowach dwustronnych lub wielostronnych.
Uwaga!
Jeśli wniosek o emeryturę składasz w instytucji zagranicznej, to ona kompletuje wszystkie dokumenty potrzebne do przyznania emerytury na podstawie polskich przepisów i przekazuje do właściwej instytucji w Polsce. Jeśli wniosek składasz w Polsce, to zgłaszasz się - w zależności od kraju, w którym pracowałeś - do jednego z oddziałów ZUS wyznaczonych do realizacji umów międzynarodowych (w Łodzi, Nowym Sączu, Tarnowie, Opolu, Szczecinie lub Warszawie) - adresy na stronie www.zus.pl.
Co potrzebne do wniosku o emeryturę przyznawaną na podstawie przepisów unijnych
Jeśli wniosek o emeryturę składasz w ZUS, to na formularzu ZUS Rp-1E. Do wniosku powinieneś dołączyć:
- formularz unijny E 207 PL (Informacje dotyczące przebiegu ubezpieczenia osoby ubezpieczonej) - wypełniony w punkcie 7 (informacja o okresach ubezpieczenia przebytych w poszczególnych państwach członkowskich). Musi być czytelnie podpisany przez wnioskodawcę,
- dokumenty uzasadniające prawo do polskich świadczeń i obliczenie ich wysokości - m.in. legitymacje ubezpieczeniowe, świadectwa pracy, zaświadczenia ZUS Rp-7, dokumenty stwierdzające datę urodzenia, okresy ubezpieczenia (formularz ZUS Rp-6 - kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych),
- dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia (pracy) w innych niż Polska państwach, ewentualnie numery zagranicznego ubezpieczenia, nazwy i adresy pracodawców oraz inne informacje pozwalające zidentyfikować zagraniczne instytucje, w której byłeś ubezpieczony,
- formularz WZO-PL-01, jeśli starasz się o emeryturę amerykańską - podajesz m.in. rodzaj świadczenia amerykańskiego, dane osobowe wraz z numerem amerykańskiego ubezpieczenia, informacje o zatrudnieniu i zarobkach,
- dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia w Polsce,
- dokumenty potwierdzające okresy ubezpieczenia lub zamieszkania za granicą,
- wszelkie inne dowody uzasadniające staranie się o świadczenie.
Jak ci wyliczą emeryturę
Jeżeli do uzyskania prawa do emerytury konieczne jest uwzględnienie zagranicznych okresów ubezpieczenia, to ZUS wyliczy ci tzw. emeryturę proporcjonalną:
- najpierw wyliczy teoretyczną (pełną) kwotę emerytury, jaka by ci przysługiwała, gdybyś cały czas pracował w Polsce,
- następnie, na podstawie tej kwoty, obliczy rzeczywistą (częściową) emeryturę, odpowiadającą stosunkowi polskich okresów ubezpieczenia do sumy polskich i zagranicznych okresów ubezpieczenia.
Na przykład, jeśli pracowałeś 15 lat w Polsce i 10 lat w Belgii, to najpierw ZUS obliczy ci emeryturę teoretyczną, czyli taką, jaką byś dostał, gdybyś przez 25 lat pracował w Polsce, a następnie na tej podstawie rzeczywistą emeryturę, czyli będzie to 15/25 kwoty teoretycznej.
Jeżeli do uzyskania prawa do emerytury nie jest konieczne uwzględnienie zagranicznych okresów ubezpieczenia, ZUS wyliczy ci tzw. emeryturę krajową - wyłącznie na podstawie okresów ubezpieczenia w Polsce. Jednak wtedy musi obliczyć też emeryturę proporcjonalną, żeby je porównać i przyznać wyższą.
Jak ci wypłacą
Jeśli mieszkasz za granicą, możesz otrzymywać swoją emeryturę
- w Polsce - na rachunek bankowy emeryta lub do rąk osoby upoważnionej przez emeryta zamieszkałej w Polsce albo
- w państwie zamieszkania - na zagraniczny rachunek bankowy emeryta.
Wniosek o przekazywanie emerytury do kraju, w którym mieszkasz, składasz w tym oddziale ZUS, który przyznał ci świadczenie.
Jak się odwołać od decyzji ZUS
Jeśli mieszkasz w Polsce - odwołanie składasz do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych za pośrednictwem oddziału ZUS, który wydał decyzję w ciągu miesiąca od dnia otrzymania tej decyzji
- jeśli mieszkasz za granicą - odwołanie możesz złożyć w ciągu miesiąca także za pośrednictwem instytucji ubezpieczeniowej państwa, w którym mieszkasz, a ona prześle je do właściwej jednostki ZUS.
Niestety, zasada doliczania zagranicznego stażu ubezpieczeniowego nie dotyczy osób urodzonych po 31.12.1948 r. Prawo do emerytury na nowych zasadach nie zależy bowiem od stażu pracy, a jedynie od osiągnięcia wieku emerytalnego i wysokości zgromadzonych składek.
To dobra wiadomość
Marian Niewiadomski (57 l.) z Krypna (woj. podlaskie) w latach 2002-2006 pracował jako kierowca w Holandii i Wielkiej Brytanii. Teraz jeździ busem w małej firmie transportowej: - Przed wyjazdem na Zachód przez kilka lat byłem kierowcą PKS-u, trochę też jeździłem autokarem w prywatnej firmie. Do Holandii ściągnął mnie znajomy kierowca - tam jeździliśmy na tirach i okazyjnie autokarami wycieczkowymi. Po trzech latach przeniosłem się z kolegą do firmy w Anglii. Cały czas pracowałem legalnie i bardzo się cieszę, że ten czas nie pójdzie na marne i będę mógł go doliczyć do emerytury. To fantastyczna wiadomość, bo w Polsce nie zarabiałem najlepiej.
Podcasty
Playlisty tematyczne
