Marnowanie żywności – jak temu zaradzić?

Spis treści

1. Przyczyny marnowania żywności
2. Konsekwencje marnowania żywności
3. Sposoby przeciwdziałania marnowaniu żywności
4. Innowacyjne rozwiązania i technologie
5. Edukacja i zwiększanie świadomości społecznej
6. Dobre praktyki i przykłady skutecznych działań
7. Wyzwania na przyszłość

W Polsce sytuacja również jest poważna. Według danych Federacji Polskich Banków Żywności, w naszym kraju skala marnowania żywności to 5 milionów ton rocznie. To ilość , która mogłaby wyżywić wszystkich potrzebujących w Polsce przez cały rok. Potworne marnotrawstwo jedzenia!

Aby zwrócić uwagę na ten problem i zachęcić do działań mających na celu jego rozwiązanie, Organizacja Narodów Zjednoczonych ustanowiła 29 września Międzynarodowym Dniem Świadomości na Temat Strat i Marnowania Żywności. Ten dzień ma na celu nie tylko podniesienie świadomości społecznej, ale także zainspirowanie konkretnych działań na rzecz ograniczenia marnowania żywności.

Przyczyny marnowania żywności

Przyczyny marnowania żywności są złożone i występują na każdym etapie łańcucha żywnościowego. W gospodarstwach domowych główne problemy to nadmierne zakupy i nieodpowiednie planowanie posiłków, niewłaściwe przechowywanie żywności, niezrozumienie oznaczeń dat na produktach oraz przygotowywanie zbyt dużych porcji. W handlu detalicznym i hurtowym obserwujemy nadmierne zamawianie produktów, restrykcyjne standardy dotyczące wyglądu owoców i warzyw oraz nieefektywne zarządzanie zapasami. Gastronomia boryka się z przygotowywaniem zbyt dużych porcji, niewłaściwym planowaniem menu i trudnościami w przewidywaniu liczby klientów. W sektorze produkcji i przetwórstwa występują straty podczas zbiorów, awarie maszyn i błędy w procesie produkcyjnym oraz problem nadprodukcji. Natomiast w transporcie i magazynowaniu główne wyzwania to uszkodzenia podczas transportu, niewłaściwe warunki przechowywania oraz awarie systemów chłodzenia. Co ciekawe również więcej wody marnujemy w jedzeniu, niż wylewamy.

Konsekwencje marnowania żywności

Marnowanie żywności niesie ze sobą poważne konsekwencje w wielu obszarach. W aspekcie ekonomicznym obserwujemy straty finansowe dla producentów, sprzedawców i konsumentów, marnowanie zasobów wykorzystywanych do produkcji żywności (woda, energia, nawozy) oraz obciążenie systemów gospodarki odpadami. Środowiskowe skutki obejmują emisję gazów cieplarnianych z rozkładającej się żywności na wysypiskach, marnotrawstwo wody i energii użytej do produkcji niewykorzystanej żywności, a także degradację gleb i utratę bioróżnorodności. W wymiarze społecznym marnowanie żywności przyczynia się do pogłębienia problemu głodu i niedożywienia, prowadzi do niesprawiedliwej dystrybucji zasobów żywnościowych oraz rodzi poważne implikacje etyczne, szczególnie w kontekście globalnego głodu.

Sposoby przeciwdziałania marnowaniu żywności

Istnieje wiele sposobów przeciwdziałania marnowaniu żywności, które można wdrażać na różnych poziomach. Na poziomie indywidualnym, w gospodarstwach domowych, kluczowe działania obejmują planowanie zakupów i posiłków, prawidłowe przechowywanie żywności, kreatywne wykorzystywanie resztek oraz zrozumienie oznaczeń dat na produktach. W handlu i gastronomii ważne jest optymalizowanie zarządzania zapasami, oferowanie rabatów na produkty bliskie daty przydatności do spożycia, współpraca z bankami żywności i organizacjami charytatywnymi oraz dostosowywanie wielkości porcji w restauracjach. Przemysł spożywczy może przyczynić się do rozwiązania problemu poprzez udoskonalanie procesów produkcyjnych, inwestycje w technologie przedłużające trwałość produktów oraz lepsze planowanie produkcji w oparciu o rzeczywisty popyt. Na poziomie państwowym i międzynarodowym kluczowe działania to wprowadzanie regulacji prawnych ograniczających marnowanie żywności, wspieranie inicjatyw i organizacji zajmujących się redystrybucją żywności oraz promowanie edukacji w zakresie zrównoważonej konsumpcji.

Innowacyjne rozwiązania i technologie

Innowacyjne rozwiązania i technologie odgrywają coraz większą rolę w walce z marnowaniem żywności. Przykładem jest aplikacja Too Good To Go, która umożliwia restauracjom i sklepom sprzedawanie nadwyżek żywności po obniżonych cenach. W Polsce aplikacja ta współpracuje z siecią Biedronka, co przyniosło imponujące rezultaty. Istotnym elementem w tej walce są również opakowania przedłużające trwałość produktów, takie jak inteligentne opakowania informujące o rzeczywistej świeżości żywności oraz opakowania aktywne, które wydłużają jej trwałość. Wykorzystanie sztucznej inteligencji pozwala na dokładniejsze prognozowanie popytu, optymalizację produkcji i dostaw, co w konsekwencji minimalizuje nadwyżki żywności.

Edukacja i zwiększanie świadomości społecznej

Kluczowym elementem walki z marnowaniem żywności jest także edukacja i zwiększanie świadomości społecznej. Organizacje rządowe i pozarządowe prowadzą kampanie informacyjne, które uświadamiają skalę problemu i promują dobre praktyki. Tematyka zrównoważonej konsumpcji jest wprowadzana do programów edukacyjnych w szkołach, a media społecznościowe i influencerzy wykorzystywani są do promowania odpowiedzialnych zachowań konsumenckich.

Dobre praktyki i przykłady skutecznych działań

Przykładem skutecznych działań jest współpraca Biedronki z Too Good To Go, która uratowała przed zmarnowaniem 1,5 mln Paczek Niespodzianek, przyczyniając się do uniknięcia emisji 4300 ton CO2e. Dzięki tej inicjatywie klienci zaoszczędzili ponad 38 mln złotych, kupując produkty po obniżonych cenach w 500 sklepach Biedronka w całej Polsce. Paczki Niespodzianki zawierają produkty o krótkiej przydatności do spożycia, sprzedawane za 1/3 ceny wyjściowej, co pokazuje, że można połączyć korzyści dla środowiska, konsumentów i biznesu. Inne przykłady to Banki Żywności w Polsce, francuska ustawa zakazująca wyrzucania niesprzedanej żywności oraz duńska aplikacja YourLocal, łącząca konsumentów z lokalnymi sklepami oferującymi produkty po obniżonych cenach.

Wyzwania na przyszłość

W przyszłości kluczowe wyzwania to zmiany klimatyczne oraz rosnąca populacja światowa. Wzrost temperatur i ekstremalne zjawiska pogodowe mogą wpływać na produkcję żywności, co czyni efektywne zarządzanie zasobami jeszcze ważniejszym. Do 2050 roku populacja świata może wzrosnąć do 9,7 miliarda ludzi, co stawia przed nami wyzwanie efektywnej produkcji i dystrybucji żywności.

Każdy z nas może przyczynić się do ograniczenia marnowania żywności, zaczynając od małych zmian w codziennych nawykach, wspierając lokalne inicjatywy i wymagając od decydentów skutecznych działań na większą skalę. Każdy uratowany posiłek to krok w kierunku bardziej zrównoważonej przyszłości.