Każą nam płacić więcej niż wymaga UE? Jakie są stawki podatku VAT w Europie?

Jakie stawki VAT obowiązują w UE?

Podatek VAT został po raz pierwszy wprowadzony we Francji w 1954 roku. Każdy kraj unijny ma prawo ustalać własne stawki, jednak nie mogą one być zgodnie z przepisami niższe niż 15 proc. W niektórych krajach stosowane są stawki obniżone w różnych wymiarach, w niektórych nie. Przykładowo, Irlandia stosuje trzy stawki VAT (normalną + dwie obniżone + super-obniżona), a Portugalia tylko trzy (normalna + dwie obniżone). Różne kraje stosuję również stawkę 0 proc. VAT na określone rodzaje usług i produktów – i każdy odmiennie.

W Polsce to Podatek od Towarów i Usług, w skrócie „PTU”. Skrót „PTU” widnieje na paragonach na samym dole. VAT płacimy wszyscy, ale tak naprawdę ciężar spoczywa na kupujących. Jest to podatek pośredni, czyli nie płacimy go w urzędzie skarbowym, ale jest on wliczony w cenę i w związku z tym praktycznie na co dzień go nie zauważamy.

Przykładowo w związku z tarczami antykryzysowymi polski rząd zdecydował się na obniżki podatków pośrednich i bezpośrednich. Najlepszym jest właśnie 0 VAT na żywność, który został przedłużony do końca 2023 r. 

Najniższa stawka bazowa w Unii Europejskiej wynosi 17 proc. i jest stosowana w Luksemburgu, nieco wyżej, bo 18 proc. jest na Malcie, stawka wysokości 19 proc. występuje zaś w takich krajach jak Niemcy, Rumunia oraz Cypr. Z kolei najwyższa stawka bazowa jest na Węgrzech i wynosi 27 proc. 25 proc. VAT występuje w Chorwacji, Danii oraz Szwecji. Stawka bazowa wysokości 24 proc. obowiązuje w Finlandii i w Grecji. 

Co z luką VAT?

Pisząc o podatku VAT nie sposób przy tym uniknąć tematu luki VAT. Rząd chwali się uszczelnianiem systemu podatkowego, co ma skutkować większymi dochodami budżetu państwa, z których realizowane są później programy społeczne. 

Według oficjalnych danych w 2015 r. luka wynosiła jeszcze 24 proc. potencjalnych wpływów, co oznacza, że państwo traciło nawet 40 mld zł rocznie. W 2022 r. luka VAT wynosiła (wedle ostatnich wyliczeń Ministerstwa Finansów) 4,9 proc. potencjalnych wpływów. Gdyby przeliczyć to na wymierne kwoty, mowa o ok. 10 mld zł utraconych wpływów. Dla porównania zgodnie z danymi przekazanymi przez Komisję Europejską luka VAT w Niemczech wynosi ok. 8 proc., we Włoszech 22,4 proc. we Francji 9,5 proc. 

Przyjęty przez rząd projekt nowelizacji ustawy budżetowej na 2023 r. zakłada m.in. spadek dochodów z podatku od towarów i usług (VAT) w br. o 4,7 proc., tj. o 13,4 mld zł w stosunku do pierwotnej wersji ustawy. 

"W całym 2023 r. prognozuje się dochody z VAT na poziomie 272 900 000 tys. zł, tj. mniej o 13 400 000 tys. zł (4,7 proc.) niż przejęto w ustawie budżetowej na 2023 r." -informuje resort finansów.

Rząd uzasadnia wprowadzone zmiany m.in.  przedłużeniem obowiązywania 0 proc. VAT na żywność, co spowodowało konieczność aktualizacji prognozy dochodów z VAT -podano w uzasadnieniu do projektu nowelizacji budżetu na 2023 r.