Podatki na trzy sposoby: wybierz dla siebie

Jako przedsiębiorca musisz płacić podatki. Jeżeli jesteś opodatkowany na zasadach ogólnych, a twoja działalność przynosi straty, nie płacisz podatku dochodowego. Natomiast, gdy jesteś opodatkowany w formie karty podatkowej albo ryczałtu, podatek dochodowy płacisz nawet wówczas, gdy twoja działalność przynosi straty. Sprawdź, z którymi będziesz miał doczynienia.

Słowniczek:

podatek dochodowy - podatek od dochodów, jakie osiągniesz ze sprzedaży produkowanych przez siebie towarów lub świadczonych usług.

podatek obrotowy VAT - jeśli sprzedajesz towary lub świadczysz usługi

podatek akcyzowy - jeśli jesteś producentem lub sprzedawcą wyrobów akcyzowych (np. alkohole, samochody osobowe, niektóre kosmetyki)

podatek od nieruchomości - jeśli jesteś właścicielem gruntu, budynków, lokali wykorzystywanych na działalność gospodarczą (podatek ten wpłacasz do kasy gminnej lub miejskiej, stawki są różne w różnych gminach)

opłatę targowĄ - jeśli handlujesz na targowisku, płacisz (w wysokości ustalonej przez gminę, maksymalnie 579,32 zł dziennie).

podatek od Środków transportowych - jeśli jesteś właścicielem samochodu ciężarowego, ciągnika, przyczepy, autobusu (wysokość ustalają gminy, jest zróżnicowana w zależności od rodzaju pojazdu.

1. Ryczałt ewidencjonowany

Uproszczoną formą rozliczeń z fiskusem jest tzw. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

W roku podatkowym, w którym zarejestrowałeś działalność, możesz płacić podatek w formie ryczałtu, bez względu na wysokość przychodów. Musisz tylko złożyć oświadczenie (pisemne) naczelnikowi urzędu skarbowego (właściwemu ze względu na twoje miejsce zamieszkania) w terminie do 20 stycznia (jeżeli rozpoczynasz działalność w trakcie roku - do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu).

Oświadczenie to będzie ważne również w latach następnych, chyba że postanowisz zmienić formę opodatkowania i poinformujesz o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego.

W następnym roku prowadzenia działalności możesz korzystać z tej formy opodatkowania wtedy, gdy twoje przychody za rok poprzedni nie przekroczą kwoty 250 tys. euro.

Kiedy nie możesz tak płacić?

Niektóre rodzaje działalności wykluczają możliwość korzystania z tej formy opodatkowania. Tak jest np. gdy:

• prowadzisz aptekę, lombard, kantor,
• wytwarzasz wyroby opodatkowane podatkiem akcyzowym (z wyjątkiem energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii),
• wykonujesz wolny zawód (z wyjątkiem zawodu lekarza wszystkich specjalności, technika dentystycznego, felczera, położnej, pielęgniarki, tłumacza oraz nauczyciela udzielającego lekcji na godziny). Definicję wolnego zawodu zawiera art. 4 pkt. 11 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym
• jeśli byłeś (lub jesteś) zatrudniony na umowę o pracę, a chcesz prowadzić własną działalność i wykonywać na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy takie same czynności jak w ramach umowy o pracę.

Jak obliczasz?

Ryczałt obliczasz od przychodu i nie możesz pomniejszyć go o koszty uzyskania przychodów. Nie ustalasz więc dochodu, ale od przychodu odliczasz np. składki na ubezpieczenia społeczne. Obliczony ryczałt możesz pomniejszać o odliczenia, np. z tytułu zapłaconej składki na ubezpieczenie zdrowotne (do wysokości 7,75 proc. podstawy wymiaru składki). Stawki ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych wynoszą: 20, 17, 8,5, 5,5 lub 3,0 proc.

Sam liczysz

Szczegółowe informacje znajdziesz w ustawie z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.Ę

Masz obowiązek prowadzenia ewidencji przychodów i ustalania - co miesiąc - na jej podstawie kwoty podatku. Ryczałt obliczasz sam i wpłacasz co miesiąc do urzędu skarbowego) do dnia 20. następnego miesiąca.

Zeznanie roczne o wysokości uzyskanego przychodu, wysokości dokonanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych (PIT-28) - składasz w terminie do dnia 31 stycznia następnego roku.

2. Karta podatkowa

To najprostsza forma rozliczeń z fiskusem. Od ciebie zależy, czy zechcesz z niej skorzystać. Lista rodzajów działalności podlegających opodatkowaniu w formie karty podatkowej jest bardzo obszerna.

Abyś mógł płacić podatek wĘformie karty podatkowej, musisz prowadzić działalność gospodarczą, która uprawnia do takiego opodatkowania, i złożyć przed rozpoczęciem działalności wniosek właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego - na formularzu PIT-16. Naczelnik urzędu skarbowego rozpatrzy twój wniosek i wyda decyzję, w której ustali wysokość podatku dochodowego.

Wysokość podatku

Stawki karty podatkowej określone są kwotowo. Ich wysokość nie zależy od wielkości twoich dochodów, lecz zależy m.in. od:

• rodzaju i zakresu prowadzonej działalności,
• liczby zatrudnionych pracowników,
• liczby mieszkańców miejscowości, w której prowadzona jest działalność gospodarcza.

Decydując się na płacenie podatku w formie karty podatkowej, nie musisz prowadzić żadnych ksiąg ani składać zeznań podatkowych czy deklaracji o wysokości uzyskanego dochodu.

Musisz tylko pamiętać o wpłacaniu co miesiąc (do dnia 7. każdego miesiąca za miesiąc poprzedni) na rachunek urzędu skarbowego kwoty określonej przez naczelnika urzędu skarbowego w decyzji. Możesz ją pomniejszyć o zapłaconą składkę na ubezpieczenie zdrowotne (pamiętaj, że pomniejszenie nie może przekroczyć 7,75 proc. podstawy wymiaru składki).

Na koniec ubezpieczenie

Po zakończeniu roku złożysz w urzędzie skarbowym (w terminie do dnia 31 stycznia) deklarację o wysokości zapłaconej i odliczonej od karty podatkowej, w poszczególnych miesiącach, składki na powszechne ubezpieczenie zdrowotne.

3. Zasady ogólne

To podstawowa forma opodatkowania. Jeśli nie złożysz wniosku o opodatkowanie kartą podatkową lub oświadczenia o wyborze ryczałtu, płacisz podatek dochodowy na zasadach ogólnych. Na zasadach ogólnych są opodatkowani zarówno płacący podatek według progresywnej skali podatkowej, jak i według jednolitej 19-proc. stawki podatku. Z tą formą opodatkowania wiąże się największa liczba obowiązków.

Jeżeli jesteś opodatkowany na zasadach ogólnych, masz obowiązek prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Rozpoczynając działalność gospodarczą, musisz założyć księgę na dzień rozpoczęcia tej działalności. Ponadto w terminie 20 dni od dnia założenia księgi masz obowiązek zawiadomić (w formie pisemnej) naczelnika urzędu skarbowego, właściwego według twojego miejsca zamieszkania, o jej prowadzeniu.

Co miesiąc płacisz zaliczki

Decydując się na zasady ogólne, musisz samodzielnie obliczać wysokość comiesięcznych zaliczek na podatek i wpłacać je na rachunek urzędu skarbowego. Jeżeli nie wybrałeś uproszczonej formy wpłacania zaliczek, musisz co miesiąc składać deklarację PIT-5 (jeśli jesteś opodatkowany wg skali progresywnej podatkowej) lub PIT-5L (jeśli płacisz podatek wg 19-proc. stawki podatku). Zapamiętaj, że pierwszą zaliczkę zapłacisz za miesiąc, w którym twój dochód przekroczy kwotę powodującą obowiązek zapłacenia podatku (w 2004 r. jest to kwota 2790 zł).

Zaliczkę możesz obniżyć o zapłaconą w danym miesiącu składkę zdrowotną. Zaliczki miesięczne za okres od stycznia do listopada płacisz w terminie do dnia 20. każdego miesiąca za miesiąc poprzedni (np. zaliczkę za styczeń płacisz do 20 lutego itd.). W tych terminach również składasz deklarację PIT-5.

Odliczasz sobie składki...

Przy tej formie rozliczeń podatek płacisz od faktycznie osiągniętego dochodu, czyli nadwyżki przychodów nad wydatkami (tzn. kosztami ich uzyskania). W zależności od uzyskanego dochodu, stawka podatku wynosi 19, 30 lub 40 proc. Przed obliczeniem podatku dochód ten możesz pomniejszyć o składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe twoje i osób z tobą współpracujących.

Obliczony podatek obniżasz o kwotę składki zapłaconej na ubezpieczenie zdrowotne (pamiętaj, że obniżenie nie może przekroczyć 7,75 proc. kwoty, od której płacisz składki).

...i wydatki

Masz prawo również skorzystać z niektórych odliczeń, np. z tytułu wydatków poniesionych na remont i modernizację lokalu mieszkalnego. Jeżeli koszty uzyskania przekroczą sumę przychodów, różnica stanowić będzie stratę. Będziesz mógł ją odliczyć od dochodu z tego samego źródła w latach następnych.

Po zakończeniu roku podatkowego - w terminie do dnia 30 kwietnia roku następnego - masz obowiązek złożyć zeznanie o wysokości osiągniętego dochodu w roku podatkowym (PIT-36) i musisz wpłacić różnicę pomiędzy podatkiem należnym od dochodu wynikającego z zeznania a sumą należnych za dany rok zaliczek. Jeżeli nie uzyskasz dochodu, w zeznaniu PIT-36 wykażesz wysokość poniesionej straty.

Możesz wybrać 19 procent

Możesz też skorzystać z opodatkowania swoich dochodów - bez względu na ich wielkość - według najniższej 19 proc. stawki (czyli tzw. podatkiem liniowym). Wystarczy złożyć stosowne oświadczenie w urzędzie skarbowym. Jeśli jednak wybierzesz ten sposób rozliczeń z fiskusem, nie będziesz mógł rozliczać się wspólnie z małżonkiem ani na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci czy korzystać z ulg innych niż odliczenie składek na ZUS. Nie możesz też dokonywać odliczeń z tytułu ulgi na remont i modernizację. Nie masz też kwoty wolnej od podatku i płacisz go od pierwszej zarobionej złotówki.

Rozliczać się w ten sposób możesz zarówno wtedy, gdy kontynuujesz działalność, jak i jeśli zakładasz nową firmę. Rozliczenia według 19-proc. podatku nie mogą wybrać jedynie te osoby, które w ramach swej działalności gospodarczej chcą świadczyć usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, jakie w ostatnim czasie (w roku podatkowym lub w roku poprzednim) wykonywały w ramach stosunku pracy.

Ile osób prowadzi firmy

zatrudniające do 9 osób?

- wg stanu na 30.06.2004 r.

Ogółem: 2 736 509

• w tym handel hurtowy i detaliczny 977 527
• obsługa nieruchomości 379 918
• budownictwo 305 904
• przetwórstwo przemysłowe 278 852
• transport 241 064
• ochrona zdrowia i pomoc społeczna 129 114
• pośrednictwo finansowe 118 695
• działalność usługowa 113 387
• hotele i restauracje 90 757

Źródło: GUS "Zmiany strukturalne grup podmiotów gospodarki narodowej w I półroczu 2004 r."

Zanim zdecydujesz

Aby dokonać odpowiedniego wyboru, musisz przeprowadzić dokładną analizę swoich zamierzeń Decydując się na wybór formy rozliczenia, powinieneś wziąć pod uwagę:

• rodzaj działalności, którą zamierzasz uruchomić,
• jej rozmiar,
• wysokość spodziewanych przychodów i kosztów.

Jeżeli jesteś opodatkowany na zasadach ogólnych, będziesz płacił podatek według obowiązującej skali podatkowej.

Duże koszty i dochody

Jeżeli zależy ci na tym, aby podatek był jak najmniejszy, a jednocześnie spodziewasz się, że koszty twojej działalności będą duże, powinieneś wybrać zasady ogólne i zaprowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów.

Dodatkowo, jeśli spodziewasz się w miarę wysokich dochodów, nie masz małżonka, z którym chciałbyś się wspólnie rozliczać ani nie korzystasz z żadnych ulg podatkowych, najlepiej, jeśli zadeklarujesz chęć płacenia podatku nie według skali podatkowej, a podatku liniowego według stawki 19 proc.

Jeśli chcesz przede wszystkim, aby twoje rozliczenie było jak najprostsze i spodziewasz się, że koszty (wydatki) związane z działalnością będą stosunkowo niewielkie, opłaca ci się wybrać kartę podatkową lub ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Mają również swoje minusy

Te dwie ostatnie formy opodatkowania mają jednak pewne mankamenty. Jeśli zdecydujesz się na kartę podatkową, będziesz musiał płacić podatek nawet wtedy, gdy z działalności nie osiągniesz żadnych przychodów. Nie możesz też skorzystać z różnego rodzaju ulg i odliczeń, np. z ulgi remontowej czy rehabilitacyjnej, ani rozliczyć się wspólnie z małżonkiem czy w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci.

Ryczałt płacisz nawet wtedy, gdy działalność nie przynosi zysku (także gdy przynosi straty, bo koszty są większe niż przychody). Nie możesz też rozliczać się wspólnie z małżonkiem. Natomiast jako ryczałtowiec możesz pomniejszyć swój przychód lub podatek w zasadzie o wszystkie ulgi, które przysługują podatnikom rozliczającym się na zasadach ogólnych.

Przemyśl, bo przez rok nie zmienisz

Zawsze powinieneś dokładnie przemyśleć swój wybór, gdyż zmiana wybranej formy opodatkowania na inną będzie możliwa dopiero wraz z początkiem następnego roku.

Nieznajomość lub błędna interpretacja przepisów podatkowych czy niewłaściwie prowadzona ewidencja podatkowa może cię narazić na poważne konsekwencje (np. możesz zapłacić grzywnę, karny podatek czy karne odsetki). Jeśli nie czujesz się na siłach, prowadzenie ewidencji podatkowej możesz zlecić doradcom podatkowym (wpisanym na listę doradców podatkowych) lub osobom mającym licencję Ministerstwa Finansów do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych.

Jeśli z akcyzą, to musisz się zarejestrować

Jeśli masz zamiar rozpocząć działalność opodatkowaną akcyzą (jako producent, importer lub sprzedawca wyrobów akcyzowych, np. napojów alkoholowych, paliw, samochodów osobowych) musisz udać się do urzędu celnego, aby zarejestrować się dla potrzeb tego podatku.

Zgłoszenie składasz na specjalnym druku AKC-R przed wykonaniem pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu akcyzą. Naczelnik urzędu celnego potwierdza je wydając decyzję AKC-5.