Są takie miejsca… Polskie groby i nekropolie na świecie

Spis treści

1. Cmentarz na Rossie (Litwa)
2. Cmentarz Łyczakowski (Ukraina) 
3. Katyń, Twer (Rosja), Charków (Ukraina)
4. Cmentarz w Montmorency (Francja)
5. Cmentarz Perè-Lachaise  (Francja)
6. Cmentarz św. Wojciecha w Niles (Stany Zjednoczone)
7. Cmentarz w Doylestown (Stany Zjednoczone)
8. Monte Cassino (Włochy)

Cmentarze są ważną częścią polskiej kultury i tradycji. Są również miejscem pamięci i szacunku dla tych, którzy odeszli. Dla wielu Polaków odwiedzenie grobu bliskiej osoby jest sposobem na wyrażenie miłości i przywiązania. Wizyta na cmentarzu jest sposobem na zachowanie pamięci o zmarłych. Jest to również okazja do refleksji nad życiem i śmiercią. Nie inaczej jest za granicą, gdzie polski cmentarz jest czasem jedynym tropem wiodącym do Ojczyzny. 

Cmentarz na Rossie (Litwa)

W Wilnie na wzgórzach porośniętych starodrzewiem znajduje się jedna z najbardziej znanych polskich nekropolii - cmentarz na Rossie. Jego powierzchnia wynosi ponad 10 hektarów.  Założony w 1769 roku, w 1957 roku poważnie zniszczony, a w 1967 oficjalnie zamknięty, od 1990 roku objęty opieką społecznego komitetu, dzięki wsparciu finansowemu Polski jest sukcesywnie restaurowany i przywracany świetności. W starej części cmentarza spoczywają wybitni polscy poeci, filozofowie i mężowie stanu, m.in.: Joachim Lelewel - historyk, działacz polityczny i społeczny,  Euzebiusz Słowacki - ojciec poety Juliusza Słowackiego,  Władysław Syrokomla - poeta, Konstanty Kalinowski - przywódca powstania styczniowego, Antoni Wiwulski - rzeźbiarz.

W części wojskowej cmentarza w specjalnej kwaterze żołnierze , którzy zginęli w walce o niepodległość Polski.  Wśród 242 grobów są żołnierze Legionów Polskich, Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej, a także żołnierze Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich. Centralne miejsce na cmentarzu zajmuje grób matki Józefa Piłsudskiego, Marii z Billewiczów Piłsudskiej. Zgodnie z przedśmiertnym życzeniem Piłsudskiego u  jej stóp spoczęło serce Marszałka. 

„Czarny Anioł” to jeden z najsłynniejszych pomników na wileńskim Cmentarzu na Rossie. Znajduje się na grobie 24-letniej Polki, Izy Salmonowiczówny, która zmarła w 1901 roku na serce. Pomnik został wykonany z czarnego marmuru przez warszawskiego rzeźbiarza Leopolda Wasilkowskiego i przedstawia skrzydlatą postać anioła, który opłakuje zmarłą. Uważany jest za symbol miłości i tęsknoty. 

Cmentarz Łyczakowski (Ukraina) 

Cmentarz Łyczakowski założony w 1786 roku jest jedną z najstarszych nekropolii w Europie i jest największym polskim cmentarzem poza granicami naszego kraju. Spoczywają tam m.in. Maria Konopnicka, Gabriela Zapolska, Konstanty Julian Ordon (to o jego reducie pisał w swoim wierszu Mickiewicz), Władysław Bełza, Stefan Banach i wielu innych. Cmentarz jest podzielony na kilka części, w tym Cmentarz Orląt, gdzie pochowani są młodzi ludzie, którzy polegli w walce o Lwów w latach 1918-1919. 

Cmentarz Łyczakowski jest jednym z najważniejszych symboli Lwowa, który przez wieki był ważnym ośrodkiem polskiej kultury i życia społecznego. Znajduje się tu wiele pięknych nagrobków i kaplic, które są dziełami wybitnych artystów. Twórcami tych dzieł byli m.in. Hartman Witwer, Antoni i Jan Schimserowie oraz Paweł Eutele. W XX wieku prace te kontynuowali wychowankowie miejscowych szkół i pracowni. Cmentarz jest miejscem, które przyciąga Polaków z całego świata, chcących oddać hołd swoim przodkom i zachować polskie dziedzictwo.

Katyń, Twer (Rosja), Charków (Ukraina)

23 lata temu odbyło się uroczyste otwarcie cmentarza ofiar Zbrodni Katyńskiej w Katyniu (miejsce pochówku 4421 polskich oficerów). Oprócz cmentarza w Katyniu, w 2000 roku otwarto również cmentarze w Charkowie (miejsce pochówku 4343 polskich żołnierzy) i Twerze (728 polskich oficerów). Te trzy miejsca pamięci są symbolem żalu i hołdu dla polskich oficerów, którzy zostali zamordowani przez NKWD w 1940 roku.

Zbrodnia Katyńska to jedno z najczarniejszych rozdziałów w historii Polski. Była to zbrodnia przeciwko ludzkości, która do dziś niesie ze sobą ból i cierpienie. Otwarcie tych trzech cmentarzy to ważna symboliczna inicjatywa, która ma na celu upamiętnienie ofiar tej zbrodni i zachowanie pamięci o tym tragicznym wydarzeniu.

Cmentarz w Montmorency (Francja)

Cmentarz Les Champeaux jest największą polską nekropolią we Francji. Znajduje się on w miejscowości Montmorency, około 20 kilometrów na północ od Paryża. Pierwsze pochówki polskich emigrantów pochodzą z 1852 roku. W tym czasie Francja była jednym z głównych ośrodków polskiej emigracji po upadku powstania listopadowego w 1830 roku. 

Znajdziemy tu mogiły znanych rodaków: Juliana Ursyna Niemcewicza, Cypriana Kamila Norwida, Ignacego Paderewskiego, a także grobowiec rodzinny Mickiewiczów, jednak bez prochów wieszcza, które zostały najpierw sprowadzone ze Stambułu (miejsca śmierci Adama Mickiewicza, 1856) do Paryża, a następnie  przeniesione w 1890 roku na Wawel. Cmentarz w Montmorency nazywany jest „Polską nekropolią” lub „Panteonem polskiej emigracji”. 

Cmentarz Perè-Lachaise  (Francja)

Paryski cmentarz Père-Lachaise to najsłynniejszy cmentarz na świecie. Jest to miejsce pochówku wielu wybitnych osobistości, w tym kilkudziesięciu Polaków. Spoczęli tutaj generałowie Józef Wysocki – uczestnik Wiosny Ludów, dwóch polskich powstań narodowych i powstania węgierskiego 1848-1849 , Walery Wróblewski – dowódca w powstaniu styczniowym, naczelnik wojenny województwa grodzieńskiego, naczelnik wojenny województwa lubelskiego w styczniu 1864, generał Komuny Paryskiej  i Jarosław Dąbrowski– polski działacz niepodległościowy, naczelny dowódca wojsk Komuny Paryskiej . Dzisiaj to mogiły już zapomniane. 

Jednym z najpopularniejszych miejsc turystycznych na paryskim cmentarzu  jest grób Fryderyka Chopina, najsłynniejszego polskiego kompozytora. Na mogile Chopina znajduje się biały marmurowy pomnik z popiersiem muzyka. Pomnik został wykonany przez Gustawa Eberlena i odsłonięty w 1850 roku. Miejsce spoczynku Chopina każdego dnia zdobią świeże kwiaty przyniesione przez wielbicieli jego talentu, w tym liczne bukieciki fiołków, ukochanych kwiatów kompozytora. 

Cmentarz św. Wojciecha w Niles (Stany Zjednoczone)

Cmentarz św. Wojciecha w Niles pod Chicago powstał w 1872 roku. Został założony przez polskich imigrantów, którzy przybyli do Stanów Zjednoczonych w poszukiwaniu chleba i lepszego życia. Cmentarz został nazwany na cześć św. Wojciecha, patrona Polski.

Pierwsze pochówki na cmentarzu odbyły się w 1873 roku. W kolejnych latach cmentarz rozrastał się wraz ze wzrostem liczby polskich imigrantów w Chicago. Obecnie na cmentarzu spoczywa ponad 300 tysięcy osób, w większości polskich imigrantów i ich potomków.

Na cmentarzu znajduje się kilka pomników upamiętniających ważne wydarzenia w historii polskiej emigracji w Stanach Zjednoczonych. Jednym z nich jest pomnik ku czci żołnierzy Armii Hallera, którzy wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych po I wojnie światowej, aby walczyć o niepodległość Polski. Znajduje się tam również pomnik upamiętniający Polaków zamordowanych w Katyniu przez NKWD w 1940 roku. 

Cmentarz w Doylestown (Stany Zjednoczone)

Polska nekropolia w Doylestown w Pensylwanii to największa polonijna nekropolia w Stanach Zjednoczonych. Znajduje się na terenie Narodowego Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej, znanego również jako Amerykańska Częstochowa. Cmentarz założony został w 1951 roku przez ojca Michała Zembrzuskiego, paulina, który przyjechał do Stanów Zjednoczonych w 1951 roku. 

Cmentarz zajmuje powierzchnię około 10 akrów i jest podzielony na dwie części: pierwsza jest przeznaczona dla osób zmarłych po 1980 roku, a druga dla osób zmarłych przed 1980 rokiem. Na cmentarzu pochowanych jest około 5 tysięcy osób, w tym weterani wojenni, działacze polonijni, artyści i naukowcy. Leży tu między innymi dowódca Powstania Warszawskiego generał Antoni Chruściel.

Przy wejściu do tutejszego kościoła wmurowane jest serce Ignacego Paderewskiego, (jego grób znajduje się w Paryżu). Serce zostało przekazane do Doylestown przez rodzinę Paderewskiego w 1992 roku. Na cmentarzu znajduje się pomnik Mściciela (ang. Avenger) poświęcony ofiarom zbrodni katyńskiej. Monument o wysokości dziesięciu metrów składa się z granitowego cokołu oraz brązowej rzeźby husarza, który przyklęknął na jedno kolano, wsparty na mieczu. Na cokole znajdują się dwie tablice, pierwsza z napisem KATYŃ 1940, pochodząca z 1988 roku, i druga z napisem SMOLEŃSK 2010, pochodząca z 2011 roku. Autorem monumentu jest Andrzej Pityński, polski rzeźbiarz, który ze względów politycznych wyemigrował do Stanów Zjednoczonych w latach 70. XX w.

Monte Cassino (Włochy)

W przyszłym roku będziemy obchodzić 80. rocznicę bitwy o wzgórze Monte Cassino, jednej z najkrwawszych bitew II wojny światowej. W bitwie zginęło około 50 000 żołnierzy. Na płaskim siodle, zwanym w czasie bitwy „Doliną Śmierci”, pomiędzy Monte Cassino i wzgórzem „593”, rozpościera się polski cmentarz wojenny, na którym pochowanych jest 1070 polskich żołnierzy z 3. Dywizji Strzelców Karpackich. Żołnierzy wszystkich wyznań, w większości wyprowadzonych przez gen. Władysława Andersa z „nieludzkiej ziemi”[6], z sowieckich łagrów. Generał Anders, dowódca 2. Korpusu Polskiego, zmarł w Londynie w 1970 roku. W swojej ostatniej woli wyraził życzenie, aby zostać pochowanym wśród swoich żołnierzy na cmentarzu wojennym na Monte Cassino. Jego prochy zostały przeniesione do Włoch w 1972 roku i pochowane w centralnym punkcie cmentarza.